Khó “trói” cá nhân mua nhà ở nước ngoài để lấy quốc tịch

Cần thiết nhưng đã đủ?

Bộ Kế hoạch và Đầu tư đang lấy ý kiến góp ý về dự thảo Nghị định của Chính phủ quy định về đầu tư ra nước ngoài, hướng dẫn Luật Đầu tư số 61/2020/QH14, thay thế Nghị định số 83/2015 quy định về đầu tư ra nước ngoài. Tại dự thảo, bổ sung nội dung đối với việc kinh doanh bất động sản, điều kiện để được đầu tư ra nước ngoài. Cụ thể, “nhà đầu tư là doanh nghiệp thành lập theo quy định của Luật Doanh nghiệp”.

Bộ Kế hoạch và Đầu tư cho biết quy định này nhằm hạn chế những rủi ro lách luật tại hoạt động đầu tư ra nước ngoài trong lĩnh vực kinh doanh bất động sản của cá nhân. Ngoài việc bổ sung điều kiện để hạn chế cá nhân mua nhà ở nước ngoài, Bộ Kế hoạch và Đầu tư cũng bổ sung quy định các trường hợp cá nhân không được đầu tư ra nước ngoài dẫn chiếu theo quy định tại Khoản 2 Điều 17 Luật Doanh nghiệp năm 2020, là các cá nhân không có quyền thành lập và quản lý doanh nghiệp tại Việt Nam (Điều 2 Dự thảo Nghị định).

Cụ thể, trường hợp cá nhân không được đầu tư ra nước ngoài gồm cán bộ, công chức, viên chức (theo quy định của Luật Cán bộ, công chức và Luật Viên chức); sĩ quan, hạ sĩ quan, quân nhân chuyên nghiệp…; cán bộ lãnh đạo, quản lý nghiệp vụ trong doanh nghiệp Nhà nước; người chưa thành niên, người bị hạn chế/mất năng lực hành vi dân sự, người có khó khăn trong nhận thức, làm chủ hành vi.

Quy định trên nhằm hạn chế rủi ro như việc các cá nhân đang có vấn đề ràng buộc trong nước có thể tẩu tán tài sản. Đồng thời, đảm bảo cá nhân khi đầu tư ra nước ngoài có đầy đủ tư cách pháp lý và chịu trách nhiệm trước pháp luật.

Chuyên gia kinh tế - TS Lê Đăng Doanh - đánh giá cao tính cần thiết của việc bổ sung quy định cấm cá nhân “đầu tư” ở nước ngoài mà không phục vụ cho mục đích kinh doanh. Bởi theo ông Doanh thực tế, không ít cá nhân là cán bộ của các cơ quan công quyền có 2 quốc tịch cùng lúc trên cơ sở chuyển tiền ra nước ngoài.

Vị chuyên gia này cho rằng, rất cần thiết để rà soát và bổ sung quy định nhằm ngăn chặn tình trạng chuyển tiền không mục đích đầu tư, kinh doanh là việc phải làm sớm. Tuy nhiên, quy định nêu trong dự thảo có thể chưa đủ chặt chẽ để có thể quản lý, kiểm soát và ngăn chặn tình trạng lách luật. Cần nhiều biện pháp hơn nữa, nhất là khi các hoạt động chuyển tiền hiện nay rất tinh vi, có thể thực hiện qua nhiều kênh như liên doanh, liên kết rồi chuyển tiền trong liên doanh; nhờ đối tác hoặc cá nhân khác chuyển tiền…

Ông Doanh cho rằng, nên rà soát thêm các quy định về kiểm soát dòng tiền; xây dựng phối hợp với các quốc gia khác để kiểm soát từ 2 chiều đối với các giao dịch có nghi vấn…

Thay vì cấm thì quản lý chặt

Chia sẻ với Lao Động, ĐBQH Phạm Văn Hòa (Phó Trưởng đoàn ĐBQH tỉnh Đồng Tháp), việc cấm đầu tư mua đất có mục đích cá nhân là hết sức cần thiết. Hiện nay chúng ta đang phòng chống rửa tiền, phòng chống tham nhũng. Nếu việc đầu tư ra nước ngoài với mục đích cá nhân thì cần phải có biện pháp ngăn chặn cụ thể. Tuy nhiên, có những người với mục đích đầu tư là chính đáng, mang lại lợi ích cho quốc gia, dân tộc thì chúng ta cần phải có quy định ràng buộc rõ ràng.

Theo ông Hòa, bên cạnh việc bổ sung quy định pháp luật thì vai trò giám sát và minh bạch thông tin là rất quan trọng, đặc biệt đối với khối làm việc trong cơ quan nhà nước. Nếu việc giám sát được thực thi tốt sẽ hạn chế các trường hợp đầu tư bất động sản ra nước ngoài không vì mục đích sản xuất - kinh doanh mà nhằm động cơ khác

Cùng quan điểm trên, TS Nguyễn Trí Hiếu - chuyên gia trong lĩnh vực tài chính, ngân hàng - lại cho rằng cần đưa ra các quy định để nhà đầu tư cá nhân, doanh nghiệp tư nhân được phép đầu tư vào những loại hình bất động sản nào ở nước ngoài. Chẳng hạn nên khuyến khích họ đầu tư vào bất động sản công nghiệp, đầu tư các bất động sản thương mại như trung tâm mua sắm... Như vậy vừa thu được ngoại tệ về cho đất nước, đưa thương hiệu Việt ra nước ngoài, quảng bá được hình ảnh Việt Nam tới các nước.

Còn nếu cá nhân, doanh nghiệp đầu tư mua một chục căn nhà ở nước ngoài để cho thuê, để mua đi bán lại hoặc để ở sẽ không có lợi cho đất nước mà lại bị mất ngoại tệ, cần hạn chế và thậm chí cấm.