Theo thống kê mới đây từ Hội Môi giới Bất động sản Việt Nam (VARS), chỉ tính riêng Hà Nội và TPHCM đã có khoảng 13.000 căn hộ tái định cư bị bỏ hoang, xuống cấp nghiêm trọng, tiêu tốn hàng trăm tỉ đồng để bảo trì, bảo dưỡng mỗi năm.
Điển hình như 5 tòa chung cư với hàng trăm căn hộ thuộc dự án giãn dân phố cổ tại phường Thượng Thanh bị bỏ hoang hơn 10 năm nay, dù tọa lạc ở vị trí đắc địa nằm trên trục đường Lý Sơn của quận Long Biên. Hay tại Khu đô thị Sài Đồng (Long Biên), chung cư N3 gồm 3 tòa nhà, với 160 căn hộ được xây dựng những năm 2000 với tổng kinh phí gần 1.300 tỉ đồng và nhiều dự án tái định cư khác cũng trong tình cảnh tương tự. Hầu hết các dự án này đều xuống cấp, gây lãng phí lớn.
Tại quận Hoàng Mai, có 4 dự án tái định cư bỏ hoang từ 7-10 năm dù chính quyền địa phương có vận động nhưng người dân không về ở. Ngoài ra, còn rất nhiều khu nhà tái định cư trên địa bàn các quận Hai Bà Trưng, Cầu Giấy, Bắc Từ Liêm… cũng trong tình trạng bị bỏ hoang suốt nhiều năm.
Trong khi nhiều dự án tái định cư vẫn mỏi mòn chờ dân đến ở, thì tại một số dự án tái định cư khác như nhà G5 và nhà A26 phường Đại Kim (quận Hoàng Mai) đã xuống cấp nghiêm trọng sau 13 năm vận hành, khiến 150 hộ dân sống trong thấp thỏm, lo âu. Hay dự án tái định cư khu đô thị Thành phố Giao lưu (phường Cổ Nhuế 1, quận Bắc Từ Liêm) với 3 tòa nhà CT1 A, B và C được đưa vào sử dụng từ năm 2014. Nhưng sau gần 10 năm vận hành, hàng loạt hạng mục như tường nhà, hầm để xe, hệ thống PCCC đều cho thấy dấu hiệu xuống cấp.
Trước thực trạng này, kiến trúc sư Trần Huy Ánh - Ủy viên thường vụ Hội Kiến trúc sư Hà Nội, các công trình cho rằng dự án tái định cư bị bỏ không nhiều năm cần tính toán thay đổi công năng và mục đích sử dụng để tránh lãng phí, giải quyết nhu cầu an cư ngày càng cấp thiết.
Đặc biệt, cần phải coi nhà tái định cư là một tài sản sinh động và cần khai thác tối đa. Không nên giữ quan điểm cũ rằng, dự án tái định cư là từ ngân sách Nhà nước, không phải của chủ đầu tư đi vay vốn để tránh biến những dự án này thành một biểu tượng điển hình của sự lãng phí.
