Số liệu từ báo cáo của Ngân hàng Nhà nước Việt Nam cho thấy, tính đến 31.11.2023, dư nợ tín dụng đối với hoạt động kinh doanh bất động sản đạt hơn 1 triệu tỉ đồng. Các ngân hàng cũng đã tiếp tục giảm lãi suất, trong đó lãi suất huy động và lãi suất cho vay mới của ngân hàng thương mại đã giảm khoảng hơn 2%/năm so cuối năm 2022.
Đồng thời, lãi suất cho vay mua nhà cuối năm 2023 tại một số ngân hàng cũng giảm hơn so năm 2022. Theo khảo sát, lãi suất ưu đãi vay mua nhà ở thương mại tại các ngân hàng trong tháng 1.2024 dao động từ 5-10,5%/năm, hết thời gian ưu đãi, lãi suất thả nổi rơi vào khoảng 8-13%/năm.
Tuy vậy, qua trao đổi với phóng viên Lao Động, nhiều doanh nghiệp bất động sản chia sẻ, đối với việc vay vốn phát triển dự án, tối thiểu lãi suất cho vay cần giảm về mức 8-9%/năm thì mới dám vay để triển khai dự án.
Hiện tại, ưu đãi ban đầu vào khoảng 6-8%/năm nhưng chỉ kéo dài trong 3-6 tháng đầu, sau đó được thả nổi nên lãi vay sẽ tăng cao trở lại, lên gần 12%/năm rất khó làm, chưa kể pháp lý dự án vẫn tắc ở một số khâu, chưa rõ bao giờ mới được giải quyết.
Đại diện một tập đoàn bất động sản lớn tại TPHCM cho hay, việc tái khởi động dự án rất cần vốn dài hạn nhưng vướng mắc hiện nay chính là các yêu cầu từ phía ngân hàng về pháp lý. Muốn vay được, dự án phải có đầy đủ pháp lý. Nhưng đa phần dự án không đáp ứng quy định này nên không đủ điều kiện để vay. Hiện nay, đến 90% doanh nghiệp không đủ điều kiện vay vốn.
Đơn cử như việc yêu cầu đối với các dự án, điều kiện tiên quyết được vay là dự án phải có chấp thuận chủ trương đầu tư. Tuy nhiên, để có được văn bản chấp thuận này, dự án phải đáp ứng điều kiện là phải có đất ở hợp pháp. Có nhiều dự án dù hiệu quả, khả thi, nhưng không thể đáp ứng quy định này vì thiếu đất ở. Đây là quy định rất xa thực tế.
Cũng cần lưu ý thêm rằng, từ tháng 10.2023, tỷ lệ tối đa vốn ngắn hạn cho vay trung - dài hạn của các ngân hàng đã giảm về 30%, thay vì 34% như trước đây. Điều này càng khiến các ngân hàng phải cân nhắc nhiều hơn trong việc sử dụng hợp lý nguồn vốn huy động ngắn hạn để cho vay trung - dài hạn, nâng cao khả năng tiếp cận tín dụng của doanh nghiệp và người dân mà vẫn không gây rủi ro cho hệ thống.
Theo TS Nguyễn Duy Phương - Giám đốc đầu tư DGCapital, trong năm 2024, điều kiện để doanh nghiệp tiếp cận vốn ngân hàng vẫn khó, cho dù lãi vay giảm. Trong khi đó, giá nhà neo cao, thu nhập người dân bị ảnh hưởng do kinh tế suy thoái, nỗi lo tiềm ẩn từ cơ chế lãi suất thả nổi, niềm tin vào thị trường vẫn yếu… nên kênh huy động vốn từ khách hàng khó phục hồi.
Việc khơi thông nguồn vốn từ kinh doanh bất động sản hình thành trong tương lai là vô cùng cấp thiết đối với sự phục hồi của thị trường bất động sản.
Muốn vậy, phải kết hợp đồng bộ các giải pháp, từ tạo vốn mồi đến tháo gỡ pháp lý cho các dự án. Gia hạn nợ, giãn nợ cũng là mong muốn của nhiều doanh nghiệp bất động sản.
"Nhu cầu vay vốn của doanh nghiệp bất động sản rất lớn, song với khó khăn pháp lý hiện nay, không phải doanh nghiệp nào cũng có thể tiếp cận được vốn. Chính vì vậy, giãn nợ, kéo dài thời gian gia hạn nợ - với nhiều doanh nghiệp - còn quan trọng hơn cả tiếp cận tín dụng mới", TS Nguyễn Duy Phương nêu quan điểm.
