Tính đến ngày 3.10.2023, có khoảng 69 doanh nghiệp nằm trong danh sách chậm nghĩa vụ thanh toán lãi hoặc nợ gốc trái phiếu doanh nghiệp theo thông báo của HNX. Chứng khoán VNDirect ước tính, tổng dư nợ trái phiếu của các doanh nghiệp này là khoảng 176.100 tỉ đồng, chiếm khoảng 17,8% dư nợ trái phiếu doanh nghiệp toàn thị trường.
Những tổ chức phát hành đạt được thỏa thuận gia hạn kỳ hạn với lượng trái phiếu lớn có thể kể tới như Công ty cổ phần Tập đoàn R&H (gia hạn 2 lô trái phiếu có tổng giá trị khoảng 5.000 tỉ đồng, thời gian gia hạn đều là 2 năm); Công ty cổ phần Dịch vụ Giải trí Hưng Thịnh Quy Nhơn (gia hạn 2 lô trái phiếu có tổng giá trị 4.000 tỉ đồng, thời gian gia hạn đều là 2 năm); Công ty cổ phần Hưng Thịnh Land (gia hạn 2 lô trái phiếu có tổng giá trị khoảng 3.300 tỉ đồng, thời gian gia hạn đều là 2 năm); Công ty cổ phần BCG Land (gia hạn 1 lô trái phiếu có tổng giá trị là 2.500 tỉ đồng)…
Trong phần còn lại của năm 2023, tổng giá trị trái phiếu sẽ đến hạn là 109.448 tỉ đồng. Trong đó, 36,3% giá trị trái phiếu sắp đáo hạn thuộc nhóm bất động sản, theo sau là nhóm ngân hàng chiếm 28%. Đáng chú ý, theo Công ty Cổ phần Xếp hạng Tín nhiệm Đầu tư Việt Nam VIS Rating, tổng giá trị trái phiếu chậm trả gốc/lãi tính đến tháng 9.2023 là 175.000 tỉ đồng, phần lớn đến từ các ngành đang gặp khó khăn về dòng tiền như bất động sản, xây dựng và năng lượng tái tạo.
VIS Rating nhận thấy có sự tập trung về trái phiếu chậm trả gốc và lãi vào một số doanh nghiệp khi 74% giá trị trái phiếu chậm trả gốc và lãi là từ các doanh nghiệp bất động sản có liên quan trực tiếp hoặc gián tiếp đến một vài nhóm công ty lớn. “Chúng tôi đánh giá khả năng cao sẽ có thêm 20.000 tỉ đồng trái phiếu chậm trả gốc và lãi phát sinh mới trong quý IV/2023”, VIS Rating dự báo.
Trong năm 2024, theo các chuyên gia, phương án gia hạn kỳ hạn trả nợ trái phiếu tiếp tục được các tổ chức phát hành lựa chọn, do đây là phương án ít phức tạp, chỉ cần sự tham gia của hai phía. Trong khi đó, các phương án khác như hoán đổi tài sản hay thanh lý tài sản đảm bảo đều cần đến sự tham gia của bên thứ ba để thực thi các nghiệp vụ phức tạp như định giá tài sản, xử lý tài sản thế chấp, chuyển giao quyền sở hữu tài sản...
Một vài trái phiếu chậm trả gốc hoặc lãi sau quá trình đàm phán có sự điều chỉnh tăng lãi suất trái phiếu, bổ sung thêm các điều khoản ràng buộc chặt chẽ hơn hoặc bổ sung thêm các tài sản bảo đảm.
Theo VIS Rating, đây là một điểm tích cực cho các trái chủ. Việc đạt được thỏa thuận với tổ chức phát hành khi gia hạn trái phiếu và nhận được bồi thường một phần từ lãi suất coupon cao hơn có thể là phương án hiệu quả nhất để thu hồi giá trị đầu tư. Bên cạnh đó, các tổ chức phát hành chủ động đàm phán với trái chủ cũng làm giảm tỷ lệ chậm trả gốc hoặc lãi trong năm 2024, từ đó được kỳ vọng mở ra chu kỳ mới với sự hồi phục của hoạt động phát hành trái phiếu.
TS. Nguyễn Duy Phương, Giám đốc đầu tư của DG Capital cho rằng, thời gian qua, niềm tin của nhà đầu tư trên thị trường trái phiếu doanh nghiệp giảm sút nên việc có ngân hàng bảo lãnh thanh toán thì niềm tin của nhà đầu tư sẽ mau hồi phục. Tuy nhiên, để làm được điều này đòi hỏi Chính phủ và Ngân hàng Nhà nước vào cuộc mới có thể thực hiện được. Ngân hàng nên bảo lãnh thanh toán trong trường hợp đóng vai trò là nhà phân phối trái phiếu cho doanh nghiệp, nhưng phải có thêm các quy định về quản trị rủi ro của ngân hàng, quy định về vốn trong trường hợp thanh toán trái phiếu.
