"Điểm mờ" của Luật
Trong 2 kỳ báo trước, Báo Lao Động đã phản ánh tình trạng quá tải, thiếu trường, thiếu lớp diễn ra trên địa bàn nhiều quận, huyện tại TP.Hà Nội. Lý do là bởi tốc độ đô thị hoá nhanh, nhiều toà chung cư cao tầng mọc lên nhưng hạ tầng về trường học chưa được xây dựng tương ứng. Trong khi đó, cư dân sống tại các toà chung cư mới mọc lên đa phần là các cặp vợ chồng trẻ, trong độ tuổi sinh đẻ.
Luật sư La Văn Thái (Đoàn Luật sư TP.Hà Nội) cho rằng, sở dĩ xảy ra tình trạng thiếu trường học tại một số quận trên địa bàn TP.Hà Nội như hiện nay là do từ quy định của Luật có một số "điểm mờ", chưa quy rõ trách nhiệm của các bên liên quan.
Luật sư La Văn Thái phân tích, Luật hiện hành quy định khi lập dự án, các khu đô thị phải có đất phát triển giáo dục, nhưng trong triển khai thì không làm rõ trách nhiệm là chính quyền địa phương hay chủ đầu tư phải xây trường? Nếu là chủ đầu tư xây dựng thì triển khai thế nào, thời gian hoàn thành vào khi nào?
“Cần quy định rõ mức độ hoàn thành xây dựng trường học đến đâu thì mới được phép bán nhà ở cũng như các công trình thương mại dịch vụ. Phải quy định chặt chẽ, còn nếu quy định chung chung thì chủ đầu tư sẽ không thực hiện, kể cả nộp phạt vài chục triệu cho tới vài trăm triệu thì vẫn là quá nhỏ so với những gì thu được”, luật sư Thái nói.
Luật sư La Văn Thái cho rằng, để xử lý dứt điểm tình trạng này, phải có sự chỉ đạo từ Chính phủ yêu cầu các đơn vị chức năng liên quan rà soát lại quá trình thực hiện Luật Quy hoạch 2017, Luật Quy hoạch đô thị 2009, Luật Giáo dục năm 2019 và các Nghị định, Thông tư dưới luật… bóc tách cụ thể trách nhiệm của chính quyền địa phương và từng chủ đầu tư. Đồng thời, Quốc hội cũng phải nâng cao vai trò giám sát việc sử dụng đất đô thị, nhằm giúp Chính phủ và các địa phương điều hành tốt hơn.
“Tôi cho rằng phải thanh tra toàn diện, xem xét trách nhiệm cá nhân để xảy ra thực trạng này và phải thu hồi tất cả những lô đất nào đã chuyển đổi mục đích sử dụng đưa trở lại vào phát triển giáo dục, thậm chí phải xử lý trách nhiệm hình sự với những cá nhân, tập thể cố ý lách luật chuyển đổi sai mục đích sử dụng đất”, luật sư Thái nêu quan điểm.
Cũng theo luật sư La Văn Thái, cư dân ở các khu đô thị hoàn toàn có quyền kiến nghị đến cơ quan chức năng về tình trạng chủ đầu tư không tuân thủ yêu cầu và quy hoạch dẫn đến không có trường học, ảnh hưởng tới các cháu nhỏ, từ đó buộc các cơ quan có thẩm quyền sẽ phải rà soát xử lý.
Liên quan đến tình trạng thiếu trường học trên địa bàn quận, trong báo cáo gửi UBND TP.Hà Nội, UBND quận Hoàng Mai kiến nghị: “Khi thành phố phê duyệt cho phép xây dựng các khu đô thị, tòa nhà chung cư cần yêu cầu chủ đầu tư thực hiện xây dựng đồng bộ trường học; quy định tỉ lệ xây trường công lập để tránh khó khăn cho nhân dân trên địa bàn”.
Cần sự phối hợp từ nhiều bên
Ông Luyện Văn Phương, Phó Giám đốc Sở Xây dựng Hà Nội cho biết, theo quy định, các chủ đầu tư khu đô thị mới phải hoàn thiện đồng bộ hạ tầng kỹ thuật, hạ tầng xã hội. Tuy nhiên, theo ông Phương, thực trạng vi phạm quy định này tại quận Hà Đông, quận Hoàng Mai, huyện Thanh Oai… là khá phổ biến. Đa số các chủ đầu tư ưu tiên xây nhà bán trước để thu hồi vốn, các tiện ích hạ tầng sẽ bị ưu tiên triển khai sau hoặc chuyển giao cho đơn vị thứ cấp thực hiện.
"Nhìn chung tốc độ xây trường học là chậm hơn tốc độ xây dựng nhà ở, gia tăng dân số. Đây là vấn đề không mới nhưng để có cách giải quyết mới, hiệu quả thì cần sự phối hợp của nhiều bên, trước hết là từ các chủ đầu tư, chính quyền địa phương, các sở ngành, thành phố cùng vào cuộc", Phó Giám đốc Sở Xây dựng Hà Nội nói.
Đại diện Sở Quy hoạch - Kiến trúc Hà Nội khẳng định nguyên tắc khi thực hiện quy hoạch đô thị đều dựa trên dự báo dân số gia tăng để tính toán đầy đủ diện tích đất xây dựng trường học.
Các đơn vị khi thực hiện quy hoạch đô thị, thẩm định, phê duyệt đồ án quy hoạch đều xem xét rất kỹ các chỉ tiêu cơ bản hạ tầng kỹ thuật đô thị, hạ tầng xã hội, trong đó có đường giao thông, trường học… Tuy nhiên, thực tế thời gian qua, tốc độ đô thị hóa ở vùng trung tâm Hà Nội quá nhanh, dân số nhập cư tăng mạnh tập trung ở một số khu vực nên dẫn đến quá tải về nhiều mặt, trong đó có thực trạng thiếu trường học. Ví dụ điển hình nhất chính là phường Hoàng Liệt, quận Hoàng Mai có dân số gia tăng quá nhanh trong thời gian ngắn, dẫn đến thiếu trường học trầm trọng.
“Tại quy hoạch Khu đô thị Linh Đàm, việc quy hoạch xây dựng trường học trên đất nghĩa trang, ao làng, đình chùa… là dựa trên bối cảnh hơn 20 năm trước, khi giải phóng mặt bằng còn chưa khó khăn, phức tạp. Nhưng hiện nay, giải phóng mặt bằng đất nghĩa trang, đình chùa… ở trung tâm Hà Nội là rất khó khăn nên không dễ triển khai trường học theo đúng quy hoạch. Đây cũng là một trong những nguyên nhân khiến thiếu trường học ở Khu đô thị Linh Đàm”, đại diện Sở Quy hoạch - Kiến trúc Hà Nội nói.
