Tuy nhiên, luồng ý kiến chê, không đồng tình về một số nội dung, cách dùng câu từ,… vẫn áp đảo.
Với một bộ sách mới đưa vào triển khai giảng dạy, việc xảy ra sự khen chê là chuyện thường tình. Nhưng vấn đề lớn hơn cần đặt ra là, dù là một bộ sách hay nhiều bộ sách giáo khoa (SGK), thì cũng cần nằm trong định hướng chiến lược xây dựng SGK của từng bậc học, cấp học, với những mục tiêu cơ bản nhất và rõ ràng nhất về mặt nội dung.
Trong một bài viết trên trang cá nhân, anh Hồ Minh Tú, từng là một nhà báo, đưa ra nhận xét rằng: Bộ sách Cánh Diều bị dư luận phản đối rất nhiều, nhưng thi thoảng, cũng có người bênh. Vậy thực tế là sao? Thực tế là chúng ta không có tiêu chuẩn nào cho một bộ sách giáo khoa. Nên kẻ khen, người chê đều có lý riêng và không có luật, hay một bộ tiêu chí để căn cứ. Và ồn ào khiến Bộ yêu cầu thẩm định lại, dù, hội đồng thẩm định trước đó đã 100% thông qua. Giờ, họ tái thẩm định thế nào, theo chuẩn gì?
Không hẳn những người trong thời gian qua đưa ra ý kiến chê bai, phản đối một số nội dung trong bộ sách Cánh Diều đều có con em học bộ sách này. Song người ta bình luận theo các dòng trạng thái đăng tải trên mạng xã hội, đọc được những trang in của SGK Cánh Diều được chụp lại và tải lên mạng.
Cái gốc của vấn đề là khi không đề ra tiêu chí về nội dung một cách rõ ràng cũng có thể khiến việc khen chê có thể đi theo hướng tung hê hoặc xổ toẹt, cũng sẽ thiếu sự khách quan.
Đây không phải là trường hợp đầu tiên một bộ SGK bị dư luận chê bai, phản ứng vì các “hạt sạn”, sai sót, thậm chí có những nội dung phản tác dụng giáo dục.
Tuy nhiên, trước hết cần phải công tâm và khách quan rằng, ngoài những điểm trong nội dung bị “sạn” và sai sót, cần có cái nhìn, đánh giá khách quan về tâm huyết, nỗ lực của đội ngũ biên soạn bộ sách nói chung và cái được của những phần nội dung còn lại.
Thế nhưng, câu hỏi rồi cuối cùng cũng cần phải quay trở lại để cơ quan quản lí giáo dục, các đơn vị, cơ quan liên quan làm rõ, là chúng ta đã bao giờ đề ra một cách nghiêm túc rằng cần phải xây dựng một chiến lược phát triển SGK hay chưa. Từ chiến lược mới đưa ra định hướng cho từng giai đoạn, và cho từng cấp học thì SGK cần cung cấp các kiến thức, kĩ năng cơ bản gì.
Đơn cử, ở cấp 1 (bậc tiểu học) và các cấp lớp trực thuộc, mục tiêu lớn nhất cần chú trọng trong các bộ sách giáo khoa dạy tiếng Việt, văn học… là gì, có cần đưa vào thử nghiệm những thứ quá mới lạ có thể hiểu theo nhiều mặt, thiếu tính "an toàn" đối với nhận thức của trẻ?
Nếu mục tiêu chính là trang bị những kiến thức, kĩ năng cơ bản, còn về tổng thể là dạy cách làm người để hình thành nhân cách, rèn đạo đức, giáo dục hướng đến những điều đúng, sống đẹp… thì việc đưa những nội dung với cách diễn đạt chưa thực sự phù hợp, rất cần phải cân nhắc.
Khi có một chiến lược rõ ràng, với những mục tiêu rõ ràng, được dư luận góp ý và nhất trí cao, các bộ SGK cho dù là chính qui chính thức áp dụng hay thử nghiệm đều không thể đi chệch chiến lược, định hướng và những mục tiêu, tiêu chuẩn lớn và cơ bản đã được thông qua.
Thông tư 33/2017/TT-BGDĐT được Bộ Giáo dục và Đào tạo ban hành ngày 22.12.2017 qui định về tiêu chuẩn, qui trình biên soạn, chỉnh sửa SGK; tiêu chuẩn đối với tổ chức, cá nhân biên soạn, thẩm định SGK, song hoàn toàn mang tính kĩ thuật chứ chưa đề cập về các mục tiêu, tiêu chuẩn chung và cơ bản đối với nội dung SGK.
