Thời gian qua, dư luận xôn xao trước hiện tượng học sinh phổ thông “trình làng” các đề tài, dự án “khủng” tham gia cuộc thi nghiên cứu khoa học, sáng tạo khoa học kĩ thuật đạt giải quốc gia, quốc tế.
Đó là những đề tài/dự án mà ngay cả các chuyên gia, nhà khoa học cũng cảm thấy vô cùng khó, hóc búa như phương pháp chẩn đoán và điều trị ung thư, vật liệu nano, thuốc chữa bệnh, thuốc bảo vệ thực vật, các sáng chế, giải pháp bảo vệ môi trường, tiết kiệm năng lượng, ứng dụng công nghệ mới...
Là một nhà khoa học có nhiều sáng chế có tính thực tiễn cao, và cũng là người đã trực tiếp hướng dẫn học sinh nghiên cứu khoa học, tham dự các kỳ thi học sinh giỏi quốc gia, quốc tế, TS Vật lý Nguyễn Văn Khải cho rằng cần xem xét khả năng ứng dụng của các dự án/sản phẩm nói trên.
“Bộ GDĐT, Bộ KHCN và các cơ quan liên quan cần thống kê, công bố cho người dân biết, trong hàng chục năm qua, đã có dự án/sản phẩm nào đạt giải trong các cuộc thi học sinh, thanh thiếu niên nghiên cứu khoa học, sáng tạo khoa học kỹ thuật được sản xuất bán ra thị trường, và những cá nhân đạt giải cao, đã có sản phẩm gì cho ra thị trường chưa?” – TS. Nguyễn Văn Khải nói.
Là người “trong cuộc”, TS Nguyễn Văn Khải nêu ra nhiều dẫn chứng cho thấy sự thiếu trung thực trong nhiều dự án/sản phẩm dự thi. Theo TS Nguyễn Văn Khải, nghiên cứu khoa học và sáng tạo khoa học kỹ thuật là những yêu cầu quá tầm đối với giáo viên phổ thông, cho nên tổ chức cho học sinh thi nghiên cứu khoa học và sáng tạo kĩ thuật là không phù hợp với thực tế.
“Rất nhiều em học sinh giỏi, đạt giải cao môn Vật lý nhưng tôi kiểm tra thì không thể tiến hành được các thí nghiệm trong sách giáo khoa. Theo tôi, đối với học sinh phổ thông, nên tổ chức cho các em thi làm đồ dùng dạy học, và làm các thí nghiệm trong sách giáo khoa là phù hợp”, TS Khải đề xuất.
Đối với việc có nên duy trì các cuộc thi nghiên cứu khoa học và sáng tạo khoa học kĩ thuật cho thanh thiếu niên và học sinh, TS Khải nói: “Có rất nhiều dự án đạt giải, chỉ là trình bày lại cái mà người ta đã sản xuất hàng chục năm rồi. Không thể gọi là ý tưởng mới khi mà cái đó người ta đã làm. Hãy xem có sản phẩm dự thi nào mà thầy cô không phải nghĩ hộ, làm hộ không? Theo tôi nên xem xét dừng tổ chức cuộc thi”.
Theo TS Nguyễn Văn Khải, việc tổ chức học sinh thi nghiên cứu khoa học, sáng tạo khoa học kĩ thuật không chỉ gây lãng phí về thời gian, tiền bạc mà còn gây hệ lụy là làm cho học sinh quen với sự đối phó, không trung thực.
Hiện nay, có hai cuộc thi được tổ chức hàng năm là cuộc thi khoa học, kỹ thuật cấp quốc gia học sinh THCS và THPT do Bộ GDĐT tổ chức và Cuộc thi Sáng tạo thanh thiếu niên nhi đồng toàn quốc do Liên hiệp các Hội KHKT Việt Nam, Bộ KHCN; Trung ương Đoàn phối hợp tổ chức.
