Nhắc đến anh T, làm việc tại Cty C.L (KCX Linh Trung, TPHCM) nhiều người không khỏi xót xa dù anh mất đã gần 1 năm. Mùng 9 Tết Bính Thân, anh tự tử với lý do… trốn nợ, trốn lãi. Hai vợ chồng anh đều làm công nhân, thu nhập của hai vợ chồng hơn 10 triệu đồng tháng nhưng vẫn thường túng thiếu. Mỗi lần thiếu tiền, anh đi vay nóng. Trước tết, vì nhà có việc, anh lại vay, số tiền vay đến lúc đó hơn 60 triệu đồng. Với 1 triệu đồng, chủ nợ tính lãi suất 200 ngàn đồng/tháng, với 60 triệu, mỗi tháng anh phải trả 12 triệu đồng tiền lãi. Trong lúc nghĩ quẩn, anh đã tự vẫn, để lại vợ và hai con.
Chị Trần Thị Dung - Chủ tịch CĐ Cty Kollan (KCX Linh Trung, TPHCM) cho biết, tình trạng CN vay nặng lãi rất phổ biến, 1/3 trong số đó là do dính vào số đề nay vay nóng, số còn lại do không hoạch định được chi tiêu, đến khi ốm đau, cần mua sắm thì không có tiền tích lũy, nên đi vay.
Có nhiều hình thức vay nóng, lãi suất cao trong công nhân như vay từ các Cty cho thuê tài chính, mua hàng trả góp, vay nặng lãi, cầm thẻ ATM. Phổ biến trong công nhân chính là vay nóng, cầm thẻ ATM. Nhiều trường hợp bị đánh, bị bao vây, dọa giết vì vay nóng lãi cao, công nhân ai cũng biết nhưng vay vẫn vay. Ông Nguyễn Thiện Phước - Phó Chủ tịch LĐLĐ tỉnh Bình Dương - cho biết: Mỗi khi có dịp, CĐ, cơ quan chức năng đều tuyên truyền, kêu gọi CN đừng vay nóng, hướng dẫn để CN tiếp cận với các nguồn vay uy tín như Quỹ CEP, hoặc các quỹ tương trợ của các CĐ cơ sở. Tuy nhiên, phải thừa nhận rằng, nhu cầu vay của CN quá lớn, nên các quỹ này hoạt động không xuể.
Còn tại Hà Nội, khảo sát của PV chiều 10.1, tại đường lớn dẫn vào thôn Bầu (xã Kim Chung, huyện Đông Anh, HN) kéo dài chỉ chưa đầy 2km có tới 3 hiệu cầm đồ, còn trong các ngõ sâu thì ngõ nào cũng có từ 3 đến 5 cửa hiệu cầm đồ. Dọc bờ tường vào các ngõ cũng dán đầy những tờ rơi vay không thế chấp.
Tại hiệu cầm đồ có địa chỉ tại đội 7 khu xóm Bầu, nhân viên ở đây cho hay, ở đây chủ yếu chỉ cầm điện thoại, xe máy, laptop của công nhân KCN. Có thế chấp bằng tài sản giá 3.000 đồng/ngày, với các loại như điện thoại máy tính thì chỉ được vay dưới 5 triệu đồng, thời gian vay không quá 1 tháng. Theo các chủ hiệu cầm đồ tại khu vực này, cách đây gần 2 tháng, lãi suất thế chấp tài sản chỉ dao động từ 1.500 đồng tới 2.000 đồng/ngày/triệu nhưng hiện tại đã lên gấp đôi, lên tới 3.000-4.000 đồng/ngày tùy hiệu cầm đồ. Trong khi đó, tại các tờ rơi dán trên tường, cột điện tại các ngõ dẫn vào các khu trọ công nhân tại KCN Quang Minh đều ghi vay nhanh không thế chấp.
Gọi số điện thoại “vay tiền không thế chấp”, người cho vay hỏi có hộ khẩu thường trú tại Hà Nội không?, câu trả lời từ các đầu mối cho vay thường là “không phải người Hà Nội thì không làm được”. Hầu hết các đầu mối tín dụng không thế chấp đều yêu cầu người vay phải có hộ khẩu thường trú tại Hà Nội, và phải cung cấp thông tin để bên kia cho người đi xác minh sau đó sẽ chủ động liên lạc lại để cho vay. Với trường hợp vay không thế chấp thì lãi suất cũng cao gấp đôi có tài sản thế chấp, 5.000-7.000 đồng/1 triệu đồng/ngày.
Còn khách quen, mức lãi suất này phổ biến cứ vay 10 triệu đồng phải trả từ 20.000-30.000 đồng/ngày. Còn vay theo tháng, cứ 10 triệu đồng thì trả lãi từ 1,4-1,8 triệu đồng/tháng.
 |
Các cửa hiệu cầm đồ, tờ rơi vay không thế chấp xuất hiện dày đặc trong đường, ngõ các khu nhà trọ công nhân tại thôn Bầu (xã Kim Chung, huyện Đông Anh, Hà Nội). |
Tổ chức công đoàn giúp công nhân hạn chế vay “tín dụng đen”
Tại Đồng Nai, các công đoàn cơ sở (CĐCS) có số lượng công nhân lớn từ 20.000 - 30.000 người đã có nhiều sáng kiến để giúp công nhân có nguồn vốn vay lãi suất thấp mà không phải ra vay “tín dụng đen” bên ngoài với lãi vay “cắt cổ”. CĐCS Cty Taekwang Vina (KCN Biên Hòa 2, Đồng Nai), ngoài việc chi hàng tỉ đồng tổ chức nhiều hoạt động nhằm chăm lo tết cho hơn 34.000 công nhân (CN), tổ chức công đoàn tại đây còn có nhiều nỗ lực để công nhân nghèo không phải vay nợ “tín dụng đen”.
“Trong năm 2015, 2016, CĐCS Cty Taekwang Vina đã xây dựng và chăm lo đời sống phúc lợi NLĐ như: Hỗ trợ lao động khó khăn, xây nhà tình thương tặng NLĐ, bảo lãnh vay vốn ngân hàng, mở siêu thị phục vụ giá rẻ, bán hàng trả góp không lãi suất cho công nhân… Đặc biệt, với Quỹ “Vòng tay yêu thương” trong năm qua đã quyên góp được trên 1,5 tỉ đồng giúp đỡ NLĐ đặc biệt khó khăn, hơn 5.000 CN có nhu cầu vay vốn được CĐ bảo lãnh vay trên 100 tỉ đồng giúp ổn định và phát triển cuộc sống” - ông Đinh Sỹ Phúc - Chủ tịch Công đoàn Taekwang Vina - chia sẻ.
Trong khi đó, tại Cty Pouchen Việt Nam, xã Hóa An, TP. Biên Hòa, Đồng Nai - có gần 22.000 công nhân, nhưng từ những ngày cuối năm, CĐCS tại đây đã tổ chức nhiều chương trình để công nhân có thể đón Tết Âm lịch Định Dậu 2017 với một khoản tiền kha khá, không phải đi vay nóng “tín dụng đen” ở bên ngoài.
Ông Nguyễn Minh Quang - Chủ tịch CĐCS Cty Pouchen VN - cho biết: Trong 2 ngày 14.12.2016 và 23.12.2016, chúng tôi kết hợp với ngân hàng, giải ngân số tiền 134 tỉ đồng cho 14.000 công nhân được vay vốn không thế chấp. Theo ông Quang, mức vay của công nhân từ 6-20 triệu tùy nhu cầu của từng công nhân. Điểm đặc biệt, mức vay có lãi suất 11%/năm dư nợ giảm dần - tức mức lãi suất chỉ khoảng 0,9%/tháng giúp công nhân dễ dàng trả nợ.
Giao dịch “khống” rút tiền mặt trực tiếp từ thẻ tín dụng
Chỉ sau vài dòng click chuột trên Google, hàng loạt trang web quảng cáo dịch vụ rút tiền qua thẻ tín dụng với các hình thức quẹt thẻ tín dụng, rút tiền mặt thẻ Visa, đáo hạn thẻ tín dụng. Trang web này quảng cáo với nội dung “Chúng tôi cung cấp dịch vụ với ưu điểm rút toàn bộ số tiền trong thẻ, thời gian rút tiền linh hoạt. Chi phí thấp 1,1%, phục vụ tận nơi; Không tính lãi 45 ngày, cung cấp đặc biệt dịch vụ đáo nợ ngân hàng với chi phí chỉ 2%”.
Trong vai một khách hàng đang có nhu cầu rút tiền nóng, PV báo Lao Động được P.A (nhân viên tại Website quảng cáo cung cấp dịch vụ rút tiền mặt qua thẻ tín dụng) hướng dẫn tận tình cách rút tiền nhanh: “Em đến tận cửa hàng của anh rút tiền, hoặc em trả phí 50.000 đồng thì anh sẽ đến tận nơi đưa tiền cho em”.
Theo một chuyên gia tài chính ngân hàng, thẻ tín dụng là dạng tín dụng cho vay tiêu dùng, mục đích là sử dụng mua bán hàng hóa dịch vụ, chỉ rút tiền mặt trong trường hợp thực sự cần thiết chứ không phải là rút tiền để cho vay nóng. Cho vay tín dụng bình thường đều phải quy trình thẩm định theo quy định.
Còn luật sư Trương Thanh Đức cho biết, việc rút tiền mặt từ máy POS sẽ khiến các ngân hàng không đánh giá được đúng cung cầu của thị trường tín dụng, dư nợ, tình hình phân loại nợ của ngân hàng. Các ngân hàng thay vì đánh giá là cho vay tiêu dùng thì lại nhìn nhận đó là dịch vụ thanh toán.
Đại diện NHNN cho biết: “Thời gian gần đây có hiện tượng đơn vị chấp nhận thẻ cung ứng cho chủ thẻ tín dụng dịch vụ rút tiền mặt qua thiết bị chấp nhận thẻ (POS/mPOS) hoặc thông qua tổ chức cung ứng dịch vụ trung gian thanh toán để sử dụng thẻ tín dụng nhằm rút tiền mặt mà không phát sinh việc mua bán hàng hóa và dịch vụ. Đây là hành vi giao dịch khống, bị cấm theo quy định của pháp luật, có nguy cơ phát sinh rủi ro, ảnh hưởng tới sự phát triển lành mạnh của thị trường thẻ tại Việt Nam”. Mặc dù cấm là vậy nhưng với quy định xử phạt chưa nghiêm, nhưng mức phí thấp, trả lãi suất 0% trong vòng 45 ngày, rút tiền ngay khiến không ít người tìm tới dịch vụ rút tiền qua thẻ. L.HƯƠNG
