Mức phạt tối đa tăng gần gấp đôi so với qui định hiện hành, nghĩa là chế tài đã nặng hơn trước.
Tuy nhiên, từ thực tế tình trạng hút thuốc lá tràn lan tại nơi công cộng như hiện nay, cho thấy dù mức phạt được tăng nặng lên theo qui định mới nhưng công tác kiểm tra, xử phạt lại ít được thực thi, thì khả năng răn đe cũng sẽ thấp.
Còn ngược lại, với mức phạt như hiện hành, nhưng nếu áp dụng triệt để vào công tác kiểm tra, và xử phạt sát sàn sạt, đối tượng vi phạm sẽ phải chờn.
Vấn đề của hiện nay là, qui định đã có, và qui định mới còn tăng nặng mức chế tài hơn, nhưng thiếu vắng lực lượng tiến hành kiểm tra, xử phạt. Tình trạng hút thuốc tại các nơi công cộng như công viên, quảng trường, bến tàu bến xe, thậm chí cả nhà hàng quán ăn có gắn máy điều hòa nhiệt độ… hiện rất phổ biến.
Trong một không gian chung, người này hút thuốc lá gây khó chịu cho người bên cạnh. Một người hút thuốc lá khiến tất cả mọi người xung quanh phải hít khói, cả căn phòng hôi mùi thuốc lá cực kì khó chịu. Nhưng, những người vi phạm trong các trường hợp như vậy rất ít khi bị nhắc, chứ chưa nói là bị xử phạt. Chủ quán thì sợ mất lòng khách, những người xung quanh thì ngại đụng chạm, còn lực lượng chức năng thực thi việc kiểm tra, xử phạt thì hiếm khi xuất hiện để xử lí.
Chính vì thế, vấn đề chính của các qui định hiện hành và qui định mới sắp có hiệu lực về việc xử phạt đối với hành vi hút thuốc lá nơi cấm là tính nghiêm minh trong thực thi: Nghiêm minh tuân thủ qui định của người dân nói chung và những người hút thuốc lá nói riêng; nghiêm minh trong việc tiến hành kiểm tra, giám sát và xử phạt.
Nếu chỉ vì hút vài hơi thuốc lá nơi công cộng mà bị phạt từ 200-300 ngàn đồng, đối tượng vi phạm không thể không chờn.
Nếu chỉ vì hút 1 điếu thuốc lá mà bị phạt đến 500 ngàn đồng, đối tượng vi phạm không thể tiếp tục bất chấp, mà sẽ phải thay đổi hành vi.
Đối với nhiều loại hành vi vi phạm, khả năng răn đe yếu vì mức chế tài nhẹ. Song đối với hành vi vi phạm khi hút thuốc lá nơi cấm, khả năng răn đe yếu hầu hết là do thiếu vắng công tác kiểm tra, xử phạt nghiêm; thiếu các cơ chế, phương án liên lạc/truyền thông để những người bị ảnh hưởng, nạn nhân của tình trạng hút thuốc lá nơi công cộng báo cáo vi phạm để lực lượng chức năng đến ghi nhận và xử lí.
Đơn cử, trên bảng thông báo “cấm hút thuốc lá” đặt tại những nơi công cộng, chỉ cần thêm số điện thoại của lực lượng chức năng để người dân thuận tiện phản ánh, báo cáo, đồng thời nếu có camera ở những khu vực này, thì việc kiểm tra, xử lí đối với hành vi hút thuốc lá nơi công cộng sẽ phát huy được hiệu quả thay vì như hiện nay chỉ được chăng hay chớ.
Mức phạt tăng nặng nhưng trước hết cần ưu tiên đẩy mạnh thực thi việc kiểm tra, xử phạt hành vi hút thuốc lá nơi cấm, đó mới chính là cách thiết thực nhất để nâng cao tính răn đe của luật pháp.
