Tha thiết xin được đổi tên
Là một người thuộc cộng đồng LGBT (đồng tính, song tính và chuyển giới), chị Nguyễn Thị Kiều Oanh (sinh năm 1996, phường Bình Trị Đông, quận Bình Tân, TPHCM) có tính cách, ngoại hình, cử chỉ như một nam giới. Tuy nhiên, chính điều này đã khiến chị Oanh gặp vô vàn rắc rối trong cuộc sống.
Từ việc hứng chịu những lời nói mỉa mai về vẻ bề ngoài đến không thể xin được một công việc. Chị Oanh liên tiếp bị 3 công ty từ chối với nguyên nhân “tên gọi không hề phù hợp với ngoại hình”.
Vì những rắc rối này, tháng 2.2020, chị Nguyễn Thị Kiều Oanh có đơn gửi UBND quận Bình Tân (TPHCM) xin được đổi sang một cái tên khác. “Lúc còn đi học, tôi hay bị nhầm lẫn khi điểm danh hoặc gọi tên, thậm chí nhắc đi nhắc lại trong các hoạt động tập thể khác khiến tôi rất mặc cảm. Việc học tập cũng không được suôn sẻ như các bạn bè khi tôi bị từ chối tham gia rất nhiều. Khi đi làm, tôi cũng thường xuyên bị từ chối tuyển dụng với lý do mâu thuẫn giữa cái tên và ngoại hình của mình. Khi tham gia vào bất cứ công việc nào (ở công ty hay làng xóm) tôi cũng chịu nhiều ánh mắt dị nghị từ những người xung quanh” - chị Nguyễn Thị Kiều Oanh trình bày trong đơn.
Chị Oanh có mong muốn được đổi sang một cái tên khác, trung tính hơn là Nguyễn Khánh An. Để minh chứng cho quyền lợi cá nhân bị ảnh hưởng, đính kèm theo đơn gửi cơ quan chức năng, chị Oanh gửi theo một loạt các thư phản hồi từ chối tuyển dụng do tên gọi không phù hợp ngoại hình.
“Nhân viên kinh doanh đại diện cho bộ mặt của công ty, thường xuyên phải gặp gỡ và tiếp xúc với khách hàng, đối tác. Do đó, vấn đề ngoại hình và tên gọi là rất quan trọng. Song tên của bạn lại không hề phù hợp với ngoại hình của bạn. Điều đó có thể gây ra những hiểu lầm không đáng có đối với đối tác và khách hàng của chúng tôi, ảnh hưởng đến chúng tôi và chính bản thân bạn. Bởi vậy, vì lợi ích của cả hai bên, chúng tôi xin được từ chối việc tuyển dụng” - phúc đáp của một đơn vị mà chị Nguyễn Thị Kiều Oanh gửi đơn ứng tuyển.
UBND quận Bình Tân từ chối
Nhưng câu chuyện xin đổi tên cho chính mình của chị Nguyễn Thị Kiều Oanh lại không hề đơn giản. Ngày 20.3.2020, UBND quận Bình Tân (TPHCM) có văn bản trả lời chị Oanh với nội dung từ chối việc đổi tên do không đủ căn cứ pháp lý.
Theo UBND quận Bình Tân, trường hợp của chị Oanh thuộc điểm e, khoản 1, điều 28 Bộ luật Dân sự năm 2015 quy định về "Thay đổi tên của người đã xác định lại giới tính, người đã chuyển đổi giới tính".
"Cá nhân chỉ được thay đổi tên gọi khi cá nhân "đã xác định lại giới tính" hoặc "đã chuyển đổi giới tính", còn đối với các trường hợp cá nhân mới có ý định xác định lại giới tính, thay đổi giới tính thì không được quyền đổi tên theo căn cứ này" - văn bản trả lời của UBND quận Bình Tân viết. Cũng theo đơn vị này, trường hợp của chị Oanh trình bày có ngoại hình rất giống con trai, thông qua lời lẽ, cử chỉ, cách ăn mặc, nếp sống... chưa phải là cơ sở pháp lý để thay đổi tên.
Ngày 27.4.2020, chị Nguyễn Thị Kiều Oanh tiếp tục có thư giải trình gửi UBND quận Bình Tân xin xem xét lại vụ việc này. Cụ thể, chị Oanh trình bày không xin đổi tên theo căn cứ về giới tính mà chỉ xin đổi tên vì quyền lợi bị ảnh hưởng.
"Tôi không đổi tên với lý do xác định lại giới tính bởi thực chất tôi chưa tiến hành can thiệp y học để xác định lại giới tính của mình. Tôi tiến hành đổi tên dựa trên việc tên gọi hiện tại của tôi gây ảnh hưởng đến quyền và lợi ích hợp pháp của mình" - chị Nguyễn Thị Kiều Oanh bày tỏ nguyện vọng.
Trao đổi với PV, chị Oanh cho biết bản thân cũng nhận thức được rằng vẫn chưa có quy định rõ ràng về vấn đề chuyển đổi và xác định lại giới tính nên chỉ xin đổi tên sang một cái tên có phần trung tính hơn. Điều này là nguyện vọng chính đáng bởi tên cũ rất gây nhầm lẫn, ảnh hưởng đến quyền lợi của cá nhân chị.
Tuy nhiên sau giải trình này, nguyện vọng của chị Oanh vẫn chưa được giải quyết. Tháng 6.2020, chị Oanh có đơn khởi kiện UBND quận Bình Tân ra Tòa án nhân dân quận Bình Tân với quan điểm việc từ chối việc đổi tên khai sinh cho chị Oanh là không đúng quy định pháp luật. Tòa án nhân dân quận Bình Tân sau đó đã chuyển đơn lên Tòa án nhân dân TPHCM. Tháng 3.2021, Tòa án nhân dân TPHCM thụ lý đơn khởi kiện.
Theo cập nhật của PV, ngày 6.5, Tòa án tổ chức buổi đối thoại công khai tiếp cận chứng cứ trực tuyến giữa chị Nguyễn Thị Kiều Oanh và UBND quận Bình Tân. Tuy nhiên, kết quả buổi đối thoại vẫn cho thấy giữa các bên chưa thể đi đến thống nhất.
Ngày 7.5, trao đổi với PV Báo Lao Động, luật sư Quách Thành Lực (Đoàn luật sư TP.Hà Nội) cho biết tại điều 28 Bộ luật Dân sự năm 2015 quy định về "Quyền thay đổi tên" như sau: Tại điểm a, khoản 1 điều này nêu rõ, cá nhân có quyền yêu cầu cơ quan nhà nước có thẩm quyền công nhận việc thay đổi tên trong trường hợp "theo yêu cầu của người có tên, mà việc sử dụng tên đó gây nhầm lẫn, ảnh hưởng đến tình cảm gia đình, đến danh dự, quyền, lợi ích hợp pháp của người đó".
Nhận định về trường hợp của chị Nguyễn Thị Kiều Oanh, luật sư Quách Thành Lực cho biết, trong trường hợp này cá nhân hoàn toàn đủ điều kiện để đổi tên khai sinh của mình.
"Trong hồ sơ gửi cơ quan chức năng, chị Oanh có đính kèm các văn bản từ chối tuyển dụng của các đơn vị do tên gọi không phù hợp với ngoại hình. Đây chính là bằng chứng rõ ràng, có tính thuyết phục về việc quyền và lợi ích hợp pháp của công dân bị ảnh hưởng. Cơ quan chức năng nên xem xét thấu đáo các lý lẽ, chứng cứ và xử lý vụ việc đúng theo quy định của pháp luật" - luật sư Quách Thành Lực nêu quan điểm.
