Khí hậu thời tiết trên trái đất những năm gần đây có biểu hiện bất thường. Mặt khác, do quá trình khai thác tự nhiên, có quá nhiều tác động tiêu cực của con người lên trái đất, đã góp phần làm thay đổi đáng kể quy luật tự nhiên. Vì vậy diễn biến của khí hậu, thời tiết rất cực đoan, thất thường. Dẫn đến thiên tai diễn biến phức tạp, khó lường. Nếu chỉ với kinh nghiệm dân gian không thì chưa đủ để ứng phó.
Tuy vậy, các loài động thực vậy rất nhạy cảm, thích nghi với thời tiết. Nếu có sự quan sát tinh tế, phát hiện sớm những biểu hiện bất thường của các loài động thực vật sống quanh mình, con người có thể biết trước phần nào những diễn biến bất thường của thiên tai, lũ lụt.
Cụ thể như năm nay, từ tháng 8, 9 dương lịch, dọc miền Trung, người dân phát hiện sự bất thường của loài ong vò vẽ. Hầu hết các tỉnh thành miền Trung đều phát hiện loài ong này làm tổ trên cành cây cao.
Ong vò vẽ là loài thường đóng tổ sát mặt đất, phổ biến ở các khu vực đồi núi trung du, trong rừng nghèo, núp dưới tán cây bụi. Tuy nhiên, năm nào ong vò vẽ đóng trên cao, làm tổ trên cành cây, cách mặt đất càng cao thì lũ lớn chắc chắn sẽ xảy ra càng lớn. Ngược lại, nếu loài ong này làm tổ trong bụi rậm, núp trong vách núi, đóng tổ sát đất hoặc giữa bụi tre... thì chắc chắn sẽ có bão to. Đó là kinh nghiệm dân gian, truyền miệng bao đời nay ở miền Trung.
Không phải ngẫu nhiên dân gian có câu: "Chuồn chuồn bay thấp thì mưa, bay cao thì nắng, bay vừa thì râm", mà là từ thực tế tự nhiên đã cho họ kinh nghiệm đoán biết thời tiết qua sự đổi thay của các loài động thực vật quanh mình. Tương tự, các loài chim trời cũng rất nhạy cảm, có thể đoán đúng thời tiết trong tương lai gần. Chim bay cao, thời tiết sẽ quang đãng, ngược lại khi chúng bay gần mặt đất thì thời tiết sẽ xấu đi. Đặc biệt các loài chó, bò, voi... có thể nhận biết sớm động đất. Rõ nhất là chó, chúng có biểu hiện bồn chồn, không nằm yên, ăn cỏ dại... là sẽ có thiên tai bất thường.
Bây giờ, quá trình đô thị hóa đã tiến sâu về tận nông thôn, miền núi. Rừng tự nhiên đã bị tàn phá, sông suối bị chặn dòng do làm hồ đập thủy lợi, thủy điện, làm đường giao thông, công trình điện... nên quy luật tự nhiên đã vì thế thay đổi, không còn thuận như kinh nghiệm vốn có từ bao đời của dân gian. Thế nhưng, nhìn lại hiện tượng ong vò vẽ đóng tổ trên cao mấy tháng nay và lũ lụt đang diễn biến khốc liệt đang xảy ra ở miền Trung đã chứng minh các loài động thực vật tự nhiên rất nhạy cảm, có thể giúp người đoán biết được thời tiết, thiên tai trong 1 tương lai gần.
