Thời gian gần đây, dư luận tại Nghệ An nổi sóng xoay quanh câu chuyện tên xã Đôi Hậu dự kiến được hình thành sau sáp nhập xã Quỳnh Đôi và Quỳnh Hậu.
Theo chuyên gia Hán Nôm Trần Mạnh Cường (Nghệ An), tên xã Đôi Hậu chỉ là sự ghép nối cơ học giữa 2 tên xã trước đây, không có ý nghĩa gì. Trong khi địa danh Quỳnh Đôi đã trở nên quá nổi tiếng, gắn với truyền thống khoa bảng nức tiếng tại đây.
“Quỳnh Đôi cách đây hàng trăm năm đã được biết đến là làng khoa bảng tiêu biểu của xứ Nghệ, gắn với nhiều danh nhân như Hồ Phi Tích, Hồ Sỹ Dương, Hồ Sĩ Đống, Văn Đức Giai, Hồ Tùng Mậu… Địa danh này đã trở thành di sản văn hóa đặc biệt, nay nếu do sáp nhập đơn vị hành chính mà bị xóa bỏ thì rất đáng tiếc” – chuyên gia Trần Mạnh Cường nói.
Rất nhiều người dân Quỳnh Đôi và các học giả, nhà quản lý đều mong muốn giữ lại địa danh Quỳnh Đôi.
Theo lãnh đạo UBND huyện Quỳnh Lưu, việc đặt tên mới cho các xã sau sáp nhập được thực hiện trên cơ sở ý kiến đề xuất của cán bộ, nhân dân các xã.
Ban đầu, huyện đề nghị giữ lại tên xã Quỳnh Đôi sau khi sáp nhập xã Quỳnh Hậu và xã Quỳnh Đôi. Tuy nhiên, khi lấy ý kiến trong Ban Chấp hành Đảng ủy các địa phương sáp nhập, một số cán bộ, đảng viên các địa phương không đồng tình nên huyện đã chọn phương án dung hòa giữa 2 địa phương là Đôi Hậu.
Ngày 14.4, trao đổi với phóng viên, một cán bộ Sở Nội vụ tỉnh Nghệ An cho biết đã nhận được tờ trình của UBND huyện Quỳnh Lưu về việc điều chỉnh tên xã sau khi sáp nhập đơn vị hành chính, trong đó có trường hợp địa danh Đôi Hậu (sau khi sáp nhập xã Quỳnh Hậu với Quỳnh Đôi).
“Đây là trường hợp hết sức nan giải. Huyện dự kiến tên xã mới sau sáp nhập là Quỳnh Đôi, nhưng nhiều người dân Quỳnh Hậu phản ứng, họ làm tờ trình dài hàng chục trang trình bày lý do và tha thiết giữ lại tên xã Quỳnh Hậu. Do đó, huyện chọn phương án trung hòa là Đôi Hậu. Tuy nhiên phương án này vẫn chưa ổn”- cán bộ nói trên cho biết.
Theo cán bộ Sở Nội vụ tỉnh Nghệ An, Nghị quyết số 35/2023 của Ủy ban Thường vụ Quốc hội về việc sắp xếp đơn vị hành chính cấp huyện, cấp xã giai đoạn 2023 - 2030 quy định đặt tên, đổi tên đơn vị hành chính sau sáp nhập phải bảo đảm bảo đảm đoàn kết dân tộc, phù hợp với các yếu tố lịch sử, truyền thống, văn hóa của địa phương và tôn trọng ý kiến của đa số cử tri, khuyến khích giữ lại một trong số các tên địa phương trước khi sáp nhập.
“Trường hợp Quỳnh Đôi và Quỳnh Hậu, chúng tôi sẽ hướng dẫn huyện, xã tổ chức trưng cầu ý kiến rộng rãi người dân, đưa ra 1 số phương án, phương án nào tối ưu, được người dân đồng thuận với tỷ lệ cao nhất thì sẽ sử dụng” - cán bộ Sở Nội vụ tỉnh Nghệ An nói.
Được biết, tại Nghệ An, nhiều thôn, xã sau sáp nhập đã sử dụng tên cũ trước đây, hoặc một tên mới được sự thống nhất của người dân các địa phương. Trường hợp như xã Quỳnh Đôi và Quỳnh Hậu vấp phải sự phản ứng của người dân là hi hữu.
Từ trường hợp này, nhiều chuyên gia đặt ra vấn đề cần bảo tồn di sản địa danh trong quá trình thay đổi đơn vị hành chính, nhằm giữ gìn hồn cốt, bản sắc văn hóa truyền thống.
