Một đất, thế chấp hai nơi
Theo hồ sơ vụ việc, năm 2008, Công ty TNHH Biofeed triển khai dự án “Trại giống thủy sản chất lượng cao” (ấp Phú An, xã Phú Thịnh, huyện Tam Bình, tỉnh Vĩnh Long), với tổng mức đầu tư trên 171 tỉ đồng, bằng nguồn vốn vay tín dụng từ Ngân hàng phát triển Việt Nam (VDB, chi nhánh Vĩnh Long, nay là chi nhánh khu vực Cần Thơ) và vốn tự có của Công ty Biofeed.
Quá trình thực hiện, VDB đã giải ngân 30,5 tỉ đồng cho Công ty Biofeed và công ty này thế chấp cho ngân hàng 19 giấy chứng nhận quyền sử dụng đất (gọi tắt là “giấy đỏ”) với diện tích 77.558m2 mà công ty đã đền bù, thu hồi được. Tuy nhiên, từ tháng 11.2009 đến tháng 3.2010, do người dân phản ứng, yêu cầu nâng giá bồi thường, nên VDB đã tạm dừng giải ngân. Lúc này, Công ty Biofeed đã tìm đến Ngân hàng TMCP Quốc Dân (NCB) để xin vay vốn 130 tỉ đồng, và thế chấp bằng 7 “giấy đỏ” với tổng diện tích hơn 26ha để tiếp tục thực hiện dự án.
Bất ngờ, khoảng giữa năm 2019, VDB có văn bản gửi UBND tỉnh Vĩnh Long cho biết, tổng dư nợ của Biofeed tính đến ngày 30.4.2019 là 56,7 tỉ đồng, trong đó dư nợ gốc quá hạn 25,6 tỉ đồng và dư nợ lãi hơn 31 tỉ đồng. Đặc biệt, vào ngày 21.11.2011 và ngày 20.2.2012, Sở TNMT tỉnh Vĩnh Long đã trình UBND tỉnh Vĩnh Long hợp thửa cấp “giấy đỏ” cho Công ty Biofeed theo 2 quyết định với tổng diện tích trên 260.000m2 (bao gồm cả diện tích 19 “giấy đỏ” VDB đang giữ). Việc này, VDB không hay biết, và Công ty Biofeed đã dùng các “giấy đỏ” mới thế chấp cho NCB.
“Việc cơ quan quản lý đất đai tham mưu cấp quyền sử dụng đất mới cho doanh nghiệp trùng lên phần đất doanh nghiệp đã thu hồi của dân, đồng thời đang thế chấp tại VDB, mà không thông báo cho VDB biết là vi phạm pháp luật nghiêm trọng”, văn bản của VDB nêu.
Cơ quan chức năng nói gì?
Trao đổi với báo chí, ông Trần Minh Khởi - Phó Giám đốc Sở TNMT Vĩnh Long - giải thích: Năm 2009, UBND tỉnh ban hành quyết định tổng thể thu hồi 313.291m2 đất. Trên cơ sở này, UBND huyện Tam Bình ban hành quyết định thu hồi đất từng hộ dân, trong đó có 81 hộ ảnh hưởng bởi dự án.
Theo ông Khởi, thu hồi đất là thu hồi quyền sử dụng đất đã cấp cho chủ sở hữu trước đây. Sau đó, tỉnh mới giao quyền sử dụng đất đã thu hồi cho Công ty Biofeed để thực hiện dự án. Người dân hay doanh nghiệp khi được cấp giấy thì họ có quyền chuyển nhượng, thế chấp vay vốn ngân hàng. “Việc doanh nghiệp đem “giấy đỏ” thế chấp cho VDB là giao dịch dân sự. Nếu VDB đứng tên trên “giấy đỏ” nhưng Nhà nước cấp mới mà không thông báo cho ngân hàng thì mới sai”, ông Khởi nói.
Trong khi đó, đại diện VDB cho rằng, không hề hay biết việc Công ty Biofeed được cấp giấy mới, rồi đi thế chấp cho ngân hàng khác. Phải mất khoảng 1 năm sau, đến giai đoạn kiểm tra nhắc nhở, ngân hàng mới biết việc này. “Chúng tôi khẳng định, lãnh đạo Cty Biofeed đã vi phạm pháp luật, chính quyền cũng liên quan rất nhiều. Tuy nhiên, hiện tại ngân hàng chỉ muốn thu tiền về”.
Theo điều tra của phóng viên, sau khi vay 2 ngân hàng nói trên, nhưng vẫn không hoàn thiện được dự án, ông Trương Thanh Phương - Giám đốc Công ty Biofeed - đã vay tiếp 10,5 tỉ đồng từ Quỹ Đầu tư Phát triển tỉnh Vĩnh Long, mà cũng không có bất kỳ tài sản thế chấp nào. Làm việc với báo chí, ông Phương thừa nhận: “Lỗi của tôi là tới thời điểm này, khoản vay ở VDB không có tài sản thế chấp, mà họ chỉ giữ những “giấy đỏ” cũ không có giá trị pháp lý. Còn đối với khoản vay của Quỹ Đầu tư Phát triển tỉnh Vĩnh Long, đó là cho vay tín chấp đối với những doanh nghiệp khó khăn. Tôi dùng số tiền này đầu tư cơ sở hạ tầng, đào ao nuôi cá giống, nhưng cá chết, thua lỗ sạch. Từ đó đến nay, chúng tôi cũng chưa đóng cho Quỹ Đầu tư Phát triển một đồng lãi nào”.
Theo Luật sư Nguyễn Văn Đức, Phó Trưởng Văn phòng Luật sư Vạn Lý (TP.Cần Thơ), trong trường hợp VDB và Công ty Biofeed có thưc hiện hợp đồng tín dụng, hợp đồng thế chấp thì phải đăng ký giao dịch đảm bảo, nếu không có là sai luật. Nếu Công ty Biofeed không có khả năng thanh khoản, thì hành vi lấy một tài sản thế chấp hai nơi là có dấu hiệu vi phạm pháp luật hình sự đối với tội “Lừa đảo chiếm đoạt tài sản”. Ngoài ra, các cơ quan chức năng của tỉnh Vĩnh Long cũng không thể vô can trong chuyện này.
