Đây là lần tứ 6 liên tiếp xảy ra phản ứng tương tự trong vòng vài năm trở lại đây. Tuy vậy, câu chuyện thực sự "phía sau" những phản ứng tập thể này không chỉ là vấn đề ô nhiễm môi trường...
Vụ việc tập trung đông người để bao vây, ngăn cản hoạt động Nhà máy thép Hòa Phát Dung Quất gần đây nhất xảy ra hôm 30.5. Bức xúc trực tiếp của người dân được cho là vì hoạt động của nhà máy thép đã gây ra mùi hôi, khét rất nặng. Khi phản ánh đến các cấp chính quyền thì không có ai can thiệp.
Chính quyền xã Bình Thuận, huyện Bình Sơn cũng xác nhận là có hiện tượng mùi hôi, khét rất khó chịu và bay trực tiếp vào khu vực dân cư đang sinh sống. Trước đó, vào tháng 12.2019, hàng loạt cây cối quanh khu vực Nhà máy thép Hòa Phát Dung Quất bị khô héo bất thường, chết sau nhiều đêm diễn ra tình trạng hôi, khét nặng tương tự.
Tuy nhiên, sau phản ứng của dân, các cơ quan chức năng, cơ quan chuyên môn vào cuộc khảo sát, đo đếm đều cho rằng các thông số quan trắc môi trường của Nhà máy Thép Hòa Phát Dung Quất… ở mức cho phép.
Câu chuyện xung đột giữa nhà máy sản xuất công nghiệp nặng với môi trường, với cộng đồng dân cư liền kề tương tự này đã từng xảy ra tại Đà Nẵng, đã khiến 2 nhà máy thép DaNa - Ý và DaNa - Úc đã buộc phải đóng cửa, bế tắc trong giải pháp xử lý.
Cả 2 nhà máy thép DaNa - Ý và DaNa - Úc của Đà Nẵng cũng được nhà nước quy hoạch, bố trí vào khu công nghiệp, cũng hoạt động đáp ứng các chỉ số cho phép đảm bảo không gây ô nhiễm môi trường (theo quan trắc, đo đếm của cơ quan chuyên môn), nhưng liên tiếp bị dân bao vây, cản trở sản xuất như Hòa Phát Dung Quất hiện nay. Nguyên nhân sâu xa là do UBND TP.Đà Nẵng đã điều chỉnh quy hoạch, không tiếp tục mở rộng khu công nghiệp giai đoạn 2, dẫn đến không di dời hơn 300 hộ dân sống sát bờ tường nhà máy như quy hoạch ban đầu.
Nhà cửa sát vách nhà máy sản xuất công nghiệp nặng là luyện, kéo cán thép thì dù chỉ số môi trường trong ngưỡng cho phép, dân cũng không thể sống và nuôi trồng bình thường được. Thực tế là xung đột triền miên.
"Sát vách" Nhà máy thép Hòa Phát Dung Quất hiện có khoảng 40 hộ dân. Chính quyền cơ sở cũng đã nhiều lần kiến nghị sớm có biện pháp di dời, tái định cư, nhưng bất thành.
Được biết, trong số 115ha thuộc dự án mở rộng của Nhà máy thép Hòa Phát Dung Quất, có trên 350 hộ dân cần di dời, thì từ tháng 6.2018 đến nay mới kiểm kê 1 số diện tích đất nông nghiệp, bồi thường cho dân. Hầu hết nhà cửa, kiến trúc thì chưa được bồi thường. Diện tích bị ảnh hưởng khoảng 500m... Câu chuyện thỏa thuận giá, đối tượng đền bù, việc đi - ở đang nhùng nhằng, kéo dài đến nay chưa giải quyết được.
Hiện Nhà máy thép Hòa Phát Dung Quất đang trực tiếp sử dụng trên 7.600 lao động, trong đó trên 6.200 người là công dân Quảng Ngãi. Vì vậy, chính quyền Quảng Ngãi đừng vì toan tính thiệt hơn giá đền bù, tái định cư cho vài trăm hộ dân mà chậm trễ di dời, để xung đột thêm căng thẳng. Nếu xung đột tiếp tục kéo dài mà không có giải pháp thuyết phục thì nguy cơ bế tắc, dẫn đến kiện tụng, dừng hoạt động như từng xảy ra với các nhà máy thép ở Đà Nẵng là khó tránh khỏi.
Hệ lụy không chỉ xảy ra đối với vài trăm hộ dân sống liền kề nhà máy, với nhà đầu tư mà còn là công ăn việc làm của hàng vạn lao động khác.
