BHXH tự nguyện là loại hình BHXH do Nhà nước tổ chức mà người tham gia được lựa chọn mức đóng, phương thức đóng phù hợp với thu nhập của mình và Nhà nước có chính sách hỗ trợ tiền đóng BHXH để người tham gia hưởng chế độ hưu trí và tử tuất (Khoản 3 Điều 2 Luật Bảo hiểm xã hội năm 2014).
Tuy nhiên, để tham gia BHXH tự nguyện, người lao động cần đáp ứng các điều kiện sau:
- Công dân Việt Nam từ đủ 15 trở lên.
- Không thuộc đối tượng bắt buộc phải tham gia BHXH
8 trường hợp có quyền tham gia BHXH tự nguyện theo Khoản 1 Điều 8 Quyết định 595/QĐ-BHXH sau:
- Người lao động làm việc theo hợp đồng lao động dưới 03 tháng trước ngày 01.01.2018;
- Người lao động làm việc theo hợp đồng lao động dưới 01 tháng từ ngày 01.01.2018 trở đi;
- Người hoạt động không chuyên trách ở thôn, ấp, bản, sóc, làng, tổ dân phố, khu, khu phố;
- Người lao động giúp việc gia đình;
- Người tham gia các hoạt động sản xuất kinh doanh, dịch vụ không hưởng tiền lương;
- Xã viên không hưởng tiền lương, tiền công làm việc trong hợp tác xã, liên hiệp hợp tác xã;
- Người nông dân, người lao động tự tạo việc làm bao gồm những người tự tổ chức hoạt động lao động để có thu nhập cho bản thân và gia đình;
- Người lao động đã đủ điều kiện về tuổi đời nhưng chưa đủ điều kiện về thời gian đóng để hưởng lương hưu;
- Người tham gia khác.
Theo đó, nếu thuộc một trong các trường hợp trên, người lao động có thể đóng BHXH tự nguyện để hưởng lương hưu.
Căn cứ Điều 49 Luật Việc làm năm 2013, người lao động tham gia bảo hiểm thất nghiệp được hưởng trợ cấp khi có đủ các điều kiện sau:
- Chấm dứt hợp đồng lao động hoặc hợp đồng làm việc, trừ trường hợp người lao động đơn phương chấm dứt đồng trái pháp luật, hưởng lương hưu, trợ cấp mất sức lao động hàng tháng.
- Đã đóng bảo hiểm thất nghiệp từ đủ 12 tháng trở lên trong 24 tháng trước khi chấm dứt hợp đồng lao động.
- Đã nộp hồ sơ hưởng trợ cấp thất nghiệp tại trung tâm dịch vụ việc làm trong thời hạn 03 tháng, kể từ ngày chấm dứt hợp đồng lao động.
- Chưa tìm được việc làm sau 15 ngày, kể từ ngày nộp hồ sơ trừ các trường hợp như thực hiện nghĩa vụ quân sự, nghĩa vụ công an, bị tạm giam, chết…
Có thể thấy, trợ cấp thất nghiệp là một khoản tiền mà người lao động sẽ được nhận sau khi nghỉ việc. Do đó, người lao động đang hưởng trợ cấp thôi việc sẽ không thuộc đối tượng tham gia BHXH bắt buộc.
Do đó, khi đang hưởng trợ cấp thất nghiệp, người lao động cũng có thể tham gia BHXH tự nguyện nhằm tích lũy thêm thời gian đóng BHXH để hưởng lương hưu.
