Hôm 5.5, tại buổi tọa đàm trực tuyến: "Đối thoại với người dân về giá điện, tiền điện", khi nhận phản ánh về việc mạng xã hội cho rằng ngành điện có tự sửa hóa đơn, tăng giá điện, ông Võ Quang Lâm, Phó Tổng giám đốc Tập đoàn điện lực Việt Nam cho biết hiện nay, giá điện, biên lai tính tiền điện được thực hiện theo Quyết định 648/QĐ-BCT về điều chỉnh mức giá bán lẻ điện bình quân và quy định giá bán điện có hiệu lực từ năm 2019 của Bộ Công Thương.
“Từ lần điều chỉnh giá điện gần đây nhất vào ngày 22.3.2019, đến nay chưa có sự điều chỉnh giá điện nào nữa” – Cục trưởng Cục Điều tiết Điện lực Nguyễn Anh Tuấn cũng khẳng định như vậy.
Điều này đúng, ngành điện không tăng giá điện từ hơn 1 năm nay thế nhưng điều chưa đúng lại là vẫn chưa có giải thích nào thoả đáng cho việc cứ hễ nắng nóng hơn một chút là tiền điện tăng vọt.
Đã có lúc người ta đổ lỗi cho cái điều hoà, cái tủ lạnh. Thế nhưng từ đầu mùa nắng nóng năm ngoái cho đến năm nay, có những người quyết tâm “nói không” với điều hoà, thậm chí đóng cửa nhà đi vắng một thời gian dài mà giá điện vẫn “nhảy múa” trong hoá đơn. Vậy thì thế nào?
Báo Lao Động dẫn lời chị Nguyễn Thị Thảo, trú tại quận 9, TP.HCM, cũng cho biết thông thường, mức sử dụng điện của gia đình chị chỉ dao động từ 800.000 - 900.000 đồng/tháng.
Thế nhưng, riêng hóa đến tháng này, bên điện lực báo chị phải đóng số tiền lên đến 1,2 triệu đồng: “Tôi không hiểu tại sao hóa đơn tiền điện nhà tôi lại tăng bất thường đến như vậy. Trong khi, gia đình lại không sử dụng thêm bất cứ thiết bị điện nào”.
Hay một người dân khác là chủ doanh nghiệp may mặc tại quận Tân Phú, TP.HCM:
“Hóa đơn tiền điện tính đến kỳ ngày 13.3 của chúng tôi chỉ khoảng 9,3 triệu đồng. Thế nhưng, hóa đơn lần này, tính đến ngày 10.4, điện lực thông báo số tiền lên đến hơn 17 triệu đồng. Đây là mức tăng gần gấp đôi so với chu kỳ tháng trước. Tôi không biết nguyên nhân do đâu, tiền điện của chúng tôi lại tăng đột biến đến như vậy”.
Đó là những ví dụ điển hình cho việc “không hiểu tại sao, không biết nguyên nhân vì đâu hoá đơn tiền điện lại tăng” mà nhiều người đặt ra nhưng không có lời giải đáp nào thoả đáng.
Đúng một năm trước, tại phiên họp Chính phủ thường kỳ tháng 4.2019 diễn ra chiều 4.5, Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc cho rằng, việc tăng giá điện vừa qua đã gây tâm tư trong nhân dân. Phương pháp tính giá điện chưa khoa học, rõ ràng, thuyết phục. Vì thế, Thủ tướng đã quyết định cho thanh tra để công bố cho người dân biết rõ đúng, sai như thế nào.
Vậy mà 12 tháng trôi qua, thời hạn thông thường là 6 tháng để công bố quyết định thanh tra giá điện đã hết từ lâu mà câu chuyện “giá điện chưa khoa học, rõ ràng, thuyết phục” vẫn thuộc danh mục…bí mật.
Và không chỉ có vậy, năm ngoái, Bộ Công thương quyết tâm đưa ra dự thảo Danh mục bí mật nhà nước ngành công thương mà trong đó, báo cáo điều hành kinh doanh và phương án chỉ đạo điều chỉnh giá điện chưa công bố sẽ là những thông tin được đóng dấu mật, phương án chỉ đạo, điều chỉnh giá điện chưa công bố vào thuộc danh mục tài liệu mật.
Sau đó, Phòng Thương mại & Công nghiệp Việt Nam (VCCI) đề nghị không nên đóng dấu mật vào phương án giá điện. Cơ quan này cho rằng thường việc tăng giá điện chỉ được thông báo rộng rãi vào đúng thời điểm quyết định tăng giá có hiệu lực. Điều này khiến nhiều doanh nghiệp sử dụng điện gặp khó khăn trong việc lên kế hoạch kinh doanh, kế hoạch tài chính.
Điều đáng nói, ngày 3.5.2020, Bộ Công an hoàn tất việc lấy ý kiến về dự thảo Thông tư bãi bỏ toàn bộ danh mục bí mật nhà nước độ Mật do Bộ trưởng Bộ Công an ban hành. Theo đó, trong số 58 văn bản quy phạm pháp luật liên quan đến độ “mật” có Quyết định số 1534/2008/QĐ-BCA ngày 18.9.2008 của Bộ trưởng Bộ Công an về danh mục bí mật nhà nước độ Mật của ngành Công thương.
Nghĩa là, câu chuyện giá thành sản xuất điện còn rất mơ hồ hiện nay sẽ trở nên minh bạch, công khai, rõ ràng hơn.
Nghĩa là dân sẽ được tham gia giám sát giá điện, để tính đúng, tính đủ và không còn những dấu hỏi to đùng khi ngành điện tuyên bố giá điện chỉ tăng bình quân 8,36% nhưng thực tế hoá đơn lại tăng đến 30-40%.
