Theo Bộ LĐTBXH, đến tháng 9.2021, có đến 100.000 người lao động bán lẻ vé số lưu động đã được hỗ trợ đời sống theo chính sách của Chính phủ. Tuy nhiên, việc hỗ trợ này chỉ mang tính chất tạm thời, chưa giải quyết các vấn đề cơ bản và lâu dài về an sinh xã hội cho nhóm đối tượng người lao động bán lẻ vé số lưu động.
Hiện tại, số lượng người lao động bán lẻ vé số lưu động trên cả nước rất lớn, hầu hết họ là người có hoàn cảnh khó khăn, bệnh tật, già yếu, trẻ em mồ côi, không nơi nương tựa… Đồng thời, đây cũng là nguồn nhân lực chủ yếu và quan trọng trong hoạt động phân phối trực tiếp vé số của các công ty XSKT đến tận tay người chơi vé số.
Công việc của những người lao động bán vé số lưu động như một nhân viên bán hàng ở các doanh nghiệp chuyên về phân phối hàng hóa, dịch vụ khác. Những người lao động bán lẻ vé số lưu động phải làm việc hàng ngày, không kể ngày thứ Bảy và Chủ nhật để có cái ăn, mặc, trả tiền thuê phòng trọ, mua thuốc chữa bệnh….
Mặc dù làm việc thường xuyên từ sáng sớm cho đến chiều và thậm chí cả buổi tối (mỗi ngày làm việc từ 8-12 giờ), nhưng người bán lẻ vé số chưa được hưởng các quyền lợi tương ứng, phù hợp với công sức và thời gian làm việc của mình đã bỏ ra. Họ không được trả lương cơ bản để đảm bảo cuộc sống tối thiểu; Không được các công ty XSKT đóng BHXH để được hưởng các chế độ bảo hiểm khi bệnh tật, già yếu, không còn khả năng lao động; Mức hưởng chiết khấu trên 1 tờ vé số bán ra còn thấp,...
Với số lượng tham gia hoạt động bán lẻ vé số lưu động rất lớn, đây là nguồn lực có ảnh hưởng lớn đến hiệu quả kinh doanh của các công ty XSKT. Tuy nhiên, từ trước đến nay, Chính phủ và cơ quan ban ngành chưa xây dựng chính sách, điều chỉnh mối quan hệ lao động “rất đặc biệt” giữa các công ty XSKT với nhóm đối tượng lao động này. Trong đó, chưa chú trọng đảm bảo các quyền lợi của người lao động bán lẻ vé số lưu động theo quy định pháp luật về lao động.
Từ thực trạng trên, để tăng cường công tác quản lý nhà nước đối với mối quan hệ lao động giữa các công ty XSKT với người lao động bán lẻ vé số lưu động, đồng thời, để giảm áp lực cho Chính phủ về vấn đề an sinh xã hội, cải thiện đời sống đối với người lao động bán lẻ vé số lưu động, kiến nghị Chính phủ và các cơ quan ban ngành cần xem xét 3 vấn đề sau:
1. Nghiên cứu, xây dựng, ban hành văn bản quy phạm pháp luật điều chỉnh mối quan hệ lao động giữa các công ty xổ số kiến thiết với người lao động bán lẻ vé số lưu động trên cả nước.
2. Xây dựng cơ chế chính sách, trong đó, các công ty xổ số kiến thiết phải có các trách nhiệm sau đối với người lao động bán lẻ vé số lưu động: Trả lương cơ bản theo mức lương tối thiểu vùng; Đóng bảo hiểm xã hội theo quy định của Luật Bảo hiểm Xã hội hiện hành; Tăng mức hưởng hoa hồng so với mức hiện tại.
3. Thành lập tổ chức chuyên biệt tại các địa phương có số lượng nhất định người lao động bán lẻ vé số lưu động, nhằm mục đích quản lý, giám sát, bảo vệ các quyền lợi cho người lao động bán lẻ vé số lưu động.
Mục đích của hoạt động XSKT nhằm “ích nước lợi nhà”, trong khi đó, hầu hết những người lao động tham gia hoạt động bán lẻ vé số lưu động là người có hoàn cảnh khó khăn, bệnh tật, già yếu, trẻ em mồ côi, không nơi nương tựa... Cho nên, cần xây dựng một cơ chế chính sách mới để xác định lại mối quan hệ lao động giữa các công ty XSKT với người bán lẻ vé số lưu động nhằm đảm bảo các quyền lợi cũng như an sinh xã hội cho nhóm đối tượng lao động này.
