Tan hoang những bãi bồi
Cùng chảy qua địa phận tỉnh Bắc Ninh, những năm gần đây, sông Đuống và sông Cầu luôn phải đối mặt với tình trạng khai thác tài nguyên trái phép. Khu vực bãi bồi chạy dọc theo hai con sông này thường xuyên bị “xẻ thịt” bởi các trạm trộn bêtông và bãi tập kết cát sỏi. Kể cả khi có lệnh ngừng hoạt động, những điểm khai thác này vẫn ngày đêm oanh tạc, để lại nhiều nguy cơ tiềm ẩn cho đời sống người dân địa phương.
Phía đê hữu sông Đuống, đoạn qua địa phận xã Đình Tổ (huyện Thuận Thành), xã Lãng Ngâm (huyện Gia Bình) không khó bắt gặp những bãi tập kết cát sỏi mọc lên chạy dọc theo bãi bồi. Còn phía bên đê tả, đoạn qua địa phận các xã Tri Phương, Minh Đạo, Cảnh Hưng (huyện Tiên Du) những trạm trộn bêtông còn hiên ngang xuất hiện với quy mô khủng khiếp hơn.
Chỉ riêng tại xã Tri Phương, với 2 trạm trộn bêtông mà nhìn từ xa đã giống như một đại công trường với la liệt cát sỏi, máy xúc, máy cẩu hoạt động liên hồi. Hàng dài xe bồn, xe chở bêtông trọng tải lớn xếp hàng dài chờ đợi.
Khi được hỏi về hoạt động của những trạm trộn bêtông này, ông Đinh Văn Minh - Phó Chủ tịch UBND xã Tri Phương (huyện Tiên Du) không đưa ra các thông tin như việc cấp phép, quy mô, đơn vị nào làm chủ mà chỉ cho biết: “Sở Tài nguyên và Môi trường tỉnh Bắc Ninh mới thanh tra nên chúng tôi đang chờ kết luận”.
Còn phía lãnh đạo UBND xã Minh Đạo (huyện Tiên Du) chia sẻ: “Chúng tôi biết tỉnh có lệnh dừng hoạt động rồi nhưng họ vẫn làm. Người dân ý kiến nhiều lắm, kỳ họp nào chúng tôi cũng ý kiến lên huyện nhưng mãi chưa giải quyết được”.
Sang đến sông Cầu, hiện tượng các bãi tập kết cát sỏi, trạm trộn bêtông còn mọc lên dày đặc hơn. Cả đoạn đường đê dài hơn 10km nối các xã Tam Giang, Đông Tiến, Yên Trung (huyện Yên Phong) cứ khoảng 1km là lại bắt gặp một bãi tập kết cát sỏi hay trạm trộn bêtông đang hoạt động. Thậm chí, những trạm trộn này còn ngang nhiên xây dựng những công trình kiên cố như nhà kho, nhà chờ, khu vực bảo vệ…
Hiểm họa cận kề
Tiếp tục di chuyển từ địa phận tỉnh Bắc Ninh sang đê tả sông Cầu (thuộc địa phận xã Mai Đình huyện Hiệp Hòa - Bắc Giang). Tại đây, nhóm PV đã trao đổi với người dân địa phương về những ảnh hưởng nghiêm trọng của việc hàng trăm mét vuông đất canh tác đã bị xóa sổ do sạt lở bờ sông.
Nhớ lại những năm tháng ròng rã xin từng chữ ký của từng hộ dân mất đất để kiến nghị lên chính quyền, ông Nguyễn Đắc Hảo (48 tuổi, trú tại thôn Mai Hạ, xã Mai Đình, huyện Hiệp Hòa, tỉnh Bắc Giang) bức xúc cho biết: “Tàu to thì giờ không dám vào đây nữa nhưng đất mất thì ai trả lại cho chúng tôi. Những sào ruộng còn thì dăm bữa lại sụt lún do hậu quả của việc sạt lở trước đây. Cứ tiếp tục thế này gia đình tôi trắng tay, không biết sẽ ra sao nữa”.
Còn bà Nguyễn Thị Đạo (70 tuổi) chưa bao giờ quên những đêm nghe tiếng đất lở ùm ùm xuống sông. Cả hàng chuối đang chờ ngày hạ buồng cứ thế bị cuốn trôi theo dòng nước xiết. Hơn một sào ruộng biến mất trong một đêm khiến cả gia đình không khỏi bàng hoàng. Đến nay, mỗi mùa nước lên là cả nhà lại lo lắng, không biết sẽ còn sạt lở bao nhiêu đất trồng.
Trao đổi với PV, ông Hà Huy Hường - Chủ tịch UBND xã Mai Đình (Hiệp Hoà, Bắc Giang) cho biết: “Trước đây, hiện tượng tàu bè lớn vào phá nát lòng sông xử lý không được triệt để. Vì vậy, cát tặc và tàu bè vẫn ra vào khu vực này. Cho đến năm 2019, lực lượng công an chính quy được bố trí thì tình trạng hút cát đã dừng hẳn. Thời gian tới, nhận được phản ánh từ người dân, chúng tôi sẽ cho kiểm tra lại và tiếp tục đề xuất đối với cấp trên khắc phục”.
Trong khi đó, liên tục trong những ngày khảo sát tại hiện trường xã Minh Đạo, Cảnh Hưng, Tri Phương (huyện Tiên Du, Bắc Ninh), nhóm PV thường xuyên chứng kiến những chiếc xe tải trọng lớn di chuyển qua lại các điểm khai thác. Mỗi ngày, có cả trăm lượt xe quá khổ, quá tải lộng hành trên đê hai dòng sông Đuống và sông Cầu. Những chiếc xe rầm rầm chạy qua, để lại lớp bụi mịt mù, cát sỏi vương vãi, ảnh hưởng nghiêm trọng đến đời sống người dân.
Đoạn đường Nghĩa Chỉ (xã Minh Đạo) - nơi các phương tiện vận tải thường xuyên đi qua chỉ cách trường Tiểu học và THCS xã Minh Đạo vài trăm mét. Những chiếc xe trọng tải lớn cứ lũ lượt lại qua với tần suất dày đặc. Ngôi nhà của bà Nguyễn Thị Then (60 tuổi) nằm ngay ngã ba đê thôn Nghĩa Chỉ ngày nào cũng phải nghe tiếng xe đi lại rầm rập trên đường. Bà Then cho biết, tai nạn giao thông trên tuyến đê này xảy ra thường xuyên. Mới cách đây vài ngày đã xảy ra một vụ va chạm giữa xe taxi với xe chở cát đi ngược chiều.
Ngay sau khi nhận được thông tin từ phóng viên, ông Nguyễn Công Chuyên - Phó phòng Nông nghiệp và Phát triển nông thôn huyện Tiên Du cho biết, đơn vị này sẽ mời Hạt Đê điều Tiên Du và Phòng Tài nguyên đi kiểm tra tình hình tại hiện trường, đặc biệt đối với các công trình vi phạm đê điều, thủy lợi.
Và cho đến khi những giải pháp quyết liệt được đưa ra, vẫn còn những câu hỏi nhức nhối ám ảnh người dân. Số phận của những mảnh đất trồng còn lại sẽ ra sao khi vết “lở loét” bãi bồi ngày một lớn hơn? Lực lượng chức năng đang ở đâu khi hàng loạt trạm trộn bêtông, bãi tập kết cát sỏi vẫn ngày đêm hoạt động bất chấp lệnh cấm? Những hệ lụy về môi trường, biến dạng đất đai, phá nát đê điều, đe dọa trực tiếp đến đời sống người dân đến bao giờ mới được xử lý dứt điểm?
