Theo chúng tôi, có nhiều nguyên nhân dẫn đến tình trạng này, về khách quan là do thiếu vốn, vướng mắc trong công tác đền bù, giải phóng mặt bằng, do thiên tai hoặc sự thay đổi của cơ chế chính sách... tuy nhiên, nguyên nhân chủ quan mới là quyết định.
Đó là biểu hiện khá đậm nét của tư duy nhiệm kỳ, khi người giữ trọng trách muốn để lại dấu ấn trong nhiệm kỳ của mình hoặc tình trạng “chạy” công trình, dự án vì lợi ích cá nhân, lợi ích nhóm. Điển hình là nhiều công trình dù chưa bố trí được vốn, chưa giải phóng xong mặt bằng, đền bù thỏa đáng cho người dân, chưa đánh giá tính khả thi, hiệu quả nếu xây dựng... nhưng những người có chức, có quyền quyết định vẫn cố tình thúc đẩy khởi công, triển khai công trình, dự án vì lợi ích cá nhân, lợi ích của nhóm.
Có thể nói, bên cạnh những trường hợp người có thẩm quyền thúc đẩy việc triển khai các công trình, dự án hoàn toàn vô tư, khách quan, trong sáng, vì mục đích chung của cộng đồng, địa phương, đất nước thì vẫn có không ít người vì mục đích trục lợi cá nhân, nhóm lợi ích.
Lý giải thích cho vấn đề này khá đơn giản, đó là xây dựng mới các công trình, triển khai các dự án thì họ mới %, hoa hồng, lại quả và các doanh nghiệp sân sau mới có cơ hội để bớt xén, tham nhũng... Thậm chí nhiều dự án, công trình chỉ mới được sự đồng ý về mặt chủ trương là đã cho đấu thầu, khởi công công trình, dự án. Bởi vì, sau đó các nhà thầu, đơn vị thi công sẽ tự đi “lo” các thủ tục còn lại như có trách nhiệm “gặp gỡ” với những người có thẩm quyền liên quan để triển khai công trình, dự án, thường thì họ sẽ tự lo từ A đến Z.
Vì vậy, nhiều cán bộ, công chức trong nhiệm kỳ công tác, thời gian đương chức cứ vô tư triển khai các công trình, dự án mà không cần biết nó có cần thiết, cấp bách, không khả thi hay không? Điều họ quan tâm là lợi ích mà họ nhận được như được bao nhiêu % giá trị công trình, số tiền lại quả, hoa hồng và để lại các công trình hoành tráng cho nhiệm kỳ của mình mà thôi. Do đó, rất nhiều công trình, dự án khi khởi công thì rất hoành tráng nhưng thi công thì chậm như rùa bò, kéo dài năm này qua năm khác hoặc xây xong đắp chiếu, hư hỏng không sử dụng được gây lãng phí, thất thoát lớn cho ngân sách.
Tư duy nhiệm kỳ kết hợp với lợi ích cá nhân, lợi ích nhóm theo kiểu “sống chết mặt bây, tiền thầy bỏ túi” hoặc “mưa đến đâu, mát mặt đến đó” đã để lại những hệ lụy tiêu cực rất lớn cho người dân, đất nước và để lại gánh nặng nợ nần cho những người kế nhiệm. Khi đó nợ công sẽ tăng cao, thiếu vốn để đầu tư cho phát triển như xây dựng, cải tạo cơ sở hạng tầng, các công trình thiết yếu phục vụ người dân, doanh nghiệp.
Thiết nghĩ, các cơ quan chức năng cần quy định khi triển khai các công trình, dự án sử dụng ngân sách nhà nước hoặc do nhà nước đứng bảo lãnh vay vốn thì chủ đầu tư phải huy động được ít nhất từ 70% trở lên tổng số vốn của công trình, dự án và phải được ký quỹ, xác nhận của các tổ chức tín dụng.
Ngoài ra, việc đánh giá tính khả thi, hiệu quả của các công trình, dự án trước khi khởi công, đấu thầu, thi công phải hết sức chặt chẽ, khoa học với sự tham gia của các nhà phản biện độc lập, lấy ý kiến của người dân. Đồng thời, xử lý nghiêm các tập thể, cá nhân chạy theo thành tích, tư duy nhiệm kỳ, trục lợi cá nhân mà cố tình triển khai các công trình, dự án khi chưa đủ điều kiện, không khả thi. Điều này sẽ góp phần hạn chế, ngăn chặn tiêu cực, tham nhũng trong hoạt động đầu tư xây dựng cơ bản ngày càng phổ biến, nghiêm trọng như hiện nay.
Tin bài liên quan
