"Thủ phạm" khiến hóa đơn tiền điện tăng
Những ngày vừa qua, sau khi nhận được thông báo hóa đơn tiền điện nhiều khách hàng tại Hà Nội và TPHCM bất ngờ vì hóa đơn tiền điện tăng cao, thậm chí gấp 2 lần so với các tháng trước đó.
Nắng nóng là "thủ phạm" khiến hóa đơn tiền điện tăng. Song thêm một lý do nữa là do giá điện bị nhảy bậc theo biểu giá lũy tiến 6 bậc. Trong đó, sản lượng điện dùng bị nhảy bậc càng cao, giá tiền trả càng tăng.
Chẳng hạn, nếu dùng 200 kWh trong khoảng bậc 3, giá điện bình quân khoảng 2.167 đồng/kWh (chưa bao gồm thuế GTGT). Nhưng cao hơn số đó, tính theo bậc 4 là 2.730 đồng/kWh (chưa thuế GTGT). Tương tự, từ 300 - 400 kWh, tính giá hơn 3.000 đồng/kWh và tiền điện tính theo bậc 6 là bậc cao nhất, với hơn 3.151 đồng/kWh.
TS Nguyễn Huy Hoạch - Hội đồng khoa học Tạp chí Năng lượng Việt Nam - cho biết, cách tính giá lũy tiến nhằm khuyến khích tiết kiệm điện, hạn chế một phần tiền điện phải trả tăng cao trong những tháng đổi mùa, chênh lệch giữa bậc 1 đến bậc 5 là 2 lần, phù hợp với xu thế chung của thế giới.
Tuy nhiên, biểu giá như trên sẽ tác động trực tiếp đến hộ tiêu dùng nhiều điện. Với cách tính giá điện này, các hộ càng sử dụng điện nhiều thì mức giá lũy tiến ở các bậc thang càng cao, trực tiếp tác động tới hộ sử dụng từ 401 kWh trở lên.
"Cơ chế giá điện đề xuất trên là chưa hợp lý, giá điện sinh hoạt của người dân phải chi trả còn cao hơn giá điện sản xuất của doanh nghiệp, bởi vì giá điện cho sản xuất có thời điểm bằng 52% giá bình quân trong khi giá điện bán cho hộ nghèo, hộ chính sách, ưu đãi lớn nhất cũng bằng 90% giá bình quân", TS Nguyễn Huy Hoạch nói.
Ông Nguyễn Huy Hoạch cho rằng, để tách bạch giá điện và đảm bảo cho mọi người dân đều có thể sử dụng điện cần sửa Luật Điện lực và đẩy nhanh lộ trình xây dựng thị trường bán lẻ điện cạnh tranh. Bởi khi đó, người tiêu dùng sẽ được phép lựa chọn đơn vị bán điện với giá hợp lý nhất, phục vụ tốt nhất.
Trong thị trường bán lẻ điện, đơn vị bán lẻ và khách hàng sử dụng sẽ thỏa thuận, thống nhất về giá điện. Nhà nước chỉ quy định về biểu giá điện đối với các đối tượng khách hàng không tham gia mua điện trên thị trường. Đơn vị quản lý lưới phân phối điện sẽ đóng vai trò đơn vị cung cấp dịch vụ lưới điện cho các bên tham gia thị trường (đơn vị bán lẻ, khách hàng sử dụng điện).
Thay đổi giá bán lẻ điện
Chuyên gia Hội đồng khoa học Tạp chí Năng lượng Việt Nam cho rằng, cơ cấu biểu giá bán lẻ điện cần đảm bảo giá điện sinh hoạt không cao hơn giá điện cho sản xuất, dịch vụ, du lịch - tức là không lấy giá điện sinh hoạt để bù cho giá điện sản xuất và dịch vụ.
Giá điện cho sinh hoạt nên quy định theo hướng không yêu cầu khách hàng sử dụng nhiều điện phải bù chéo giá điện cho khách hàng dùng điện ít hơn.
Giá điện phải đảm bảo được khâu sản xuất điện, còn phần hỗ trợ của Nhà nước cho các đối tượng yếu thế trong xã hội cần tách riêng vào phần an sinh xã hội, chứ không thể hạch toán vào giá điện như hiện nay. Bởi "bao cấp" sẽ làm hỏng cơ chế thị trường và đã đến lúc chúng ta phải vươn ra nguyên tắc thị trường để hạch toán, tính toán giá điện cho đúng, đủ.
Theo đó, đối với khâu sản xuất điện, phải rà soát quy định, tăng sự cạnh tranh trong sản xuất, còn với khâu phân phối điện, phải tăng sự lựa chọn cho người tiêu dùng, tăng sự cạnh tranh trong phân phối.
Đồng thời, ngành điện cần khẩn trương nghiên cứu, thử nghiệm đề xuất giá bán điện 2 thành phần theo công suất và điện năng để áp dụng cho khách hàng sử dụng điện cho sản xuất tại cấp điện áp 110 kV trở lên trước khi áp dụng chính thức.
