Bị chính quyền Sài Gòn tuyên án tử hình, tịch thu nhà vì tham gia cách mạng
Căn nhà toạ lạc trên khu đất số 192 NKKN, P.6, Q.3, TPHCM đã được ông Thảo mua và đứng tên trên Bằng khoán điền thổ số 391 Sài Gòn - Độc Lập (lập bộ ngày 27.4.1932, di chuyển chủ quyền cho ông Trịnh Đình Thảo đứng bộ - tờ lược giải số 3, ngày 4.3.1939).
Từ năm 1955, ông Thảo đứng đầu các phong trào đòi thống nhất đất nước, chống Mỹ và chính quyền Sài Gòn. Năm 1965, ông Thảo cho ông Trương Hy và bà Âu Phụng Chí - là tư sản mại bản thuê nhà đất trên để xây chung cư cho Mỹ thuê 12 năm. Vì tham gia cách mạng, nên ông Thảo phải thoát ly lên chiến khu.
Ngày 12.7.1968, Toà án quân sự của chính quyền Sài Gòn đã có bản án số 069 xét xử vắng mặt ông Trịnh Đình Thảo và tuyên: “Trịnh Đình Thảo phạm tội: 1/Phản nghịch. 2/Âm mưu hành động nguỵ danh hoà bình và trung lập theo chủ trương Cộng sản. Vậy, Toà án nói trên tuyên án khiếm diện xử phạt y tử hình và truyền tịch thâu toàn thể tài sản của y” (trong đó có bất động sản số 391 khu Sài Gòn - Độc Lập, tức nhà số 192 NKKN hiện nay).
Sau năm 1975, ông Trương Hy và bà Âu Phụng Chí trốn ra nước ngoài, căn nhà trên được nhà nước quản lý. Năm 1977, UBND TP HCM ra quyết định số 1701/QĐ-UB về việc tịch thu tài sản của ông Hy (trong đó có nhà 192 NKKN).
Năm 1992, UBND TP có quyết định chuyển giao quyền quản lý, sử dụng căn nhà trên cho UBND Q.5. Năm 1998, UBND Q.5 giao khu nhà cho Cty Xây dựng - Thương mại Sài Gòn 5 lập dự án đầu tư và đưa vào khai thác sử dụng.
Hiện nay, nhà đất 192 NKKN được giao cho Cty cổ phần địa ốc Kỷ Nguyên làm chủ đầu tư, thực hiện dự án “Khu chung cư cao tầng kết hợp dịch vụ”.
Hơn 40 năm, 3 thế hệ gia đình vẫn chưa đòi lại được nhà
Khi Sài Gòn và miền Nam hoàn toàn giải phóng, luật sư - nhà cách mạng Trịnh Đình Thảo từ vùng giải phóng trở về, ông đã mong mỏi trở lại sinh sống tại căn nhà mà ông đã mua hợp pháp từ năm 1939. Thế nhưng, chính quyền TPHCM lúc đó đã không đồng ý trả lại nhà cho ông Thảo.
Mặc dù vậy, suốt thời gian ông Thảo còn sống, ông Thảo vẫn một mực khiếu nại tới các cơ quan từ TPHCM đến trung ương, xin được trả lại căn nhà.
Sau khi ông Thảo mất (năm 1986), đến lượt con trai Trịnh Đình Trí và hiện là cháu nội ông Thảo - Trịnh Đình Đức, vẫn kiên trì gửi đơn xin trả lại nhà.
Ngày 11.10.1993, Văn phòng Thủ tướng Võ Văn Kiệt đã có văn bản cho biết vụ gia đình ông Thảo đòi lại căn nhà 192 NKKN đã được Thủ tướng Võ Văn Kiệt (lúc bấy giờ) “rất quan tâm” và “sẽ đôn đốc việc giải quyết của UBND TPHCM”, “xem xét giải quyết có tình, có lý”...
Ngày 31.3.2011, Văn phòng Chính phủ có công văn số 1976/VPCP-KNTN, gửi Chủ tịch UBND TPHCM, truyền đạt ý kiến chỉ đạo của Phó Thủ tướng Trương Vĩnh Trọng (lúc bấy giờ), yêu cầu: “Chủ tịch UBND TPHCM xem xét, đề xuất biện pháp giải quyết phù hợp, có lý có tình đối với gia đình cố luật sư Trịnh Đình Thảo”.
Đặc biệt, ngày 10.6.2013, Văn phòng Trung ương Đảng đã có công văn số 5741-CV/VPTW, gửi Phó Thủ tướng Chính phủ Nguyễn Xuân Phúc (lúc bấy giờ). Công văn 5741 cho biết, Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng đã nhận được đơn của ông Trịnh Đình Đức (cháu nội đích tôn của cố luật sư Trịnh Đình Thảo) liên quan đến căn nhà 192 NKKN... Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng đã đề nghị Phó Thủ tướng “chỉ đạo, xem xét, giải quyết”...
Tuy nhiên đến nay, gia tộc LS Trịnh Đình Thảo vẫn không đòi được nhà đất 192 NKKN (do ông Trịnh Đình Thảo đứng tên chủ quyền hợp pháp từ năm 1939); trái lại, từ nhà nước quản lý, thì nay, nhà đất 192 NKKN đã trở thành “đất vàng”, thuộc quyền quản lý của Cty cổ địa ốc Kỷ Nguyên (trụ sở 57 Nguyễn Huệ, Q.1). Tại khu đất 192 NKKN hiện nay là toà cao ốc 18 tầng, có tên Sherwood Suites.
Điều đáng nói, dù có không ít chỉ đạo từ các vị lãnh đạo cao cấp nhất của Đảng, Chính phủ, về việc giải quyết căn nhà 192 NKKN cho “có tình, có lý”; song, suốt những năm qua, UBND TPHCM vẫn cương quyết bác đơn đòi nhà của gia đình ông Trịnh Đình Thảo.
Trong khi đó, Quyết định số 111/CP ngày 14.4.1977 của Hội đồng Chính phủ, Chỉ thị số 239-CT ngày 9.9.1989 của Chủ tịch Hội đồng Bộ trưởng, Thông tư số 04-BXD/XDCB/DT ngày 12.10.1990 của Bộ Xây dựng, về chính sách quản lý và cải tạo XHCN đối với nhà, đất cho thuê ở các đô thị của các tỉnh phía Nam, đã quy định rõ “một số trường hợp đặc biệt xét trả lại nhà cho tư nhân”...
Thông tư 04 của Bộ Xây dựng quy định “... 2.Những trường hợp đặc biệt được xét trả lại nhà: 2.1. Chủ nhà là cán bộ cách mạng, trước đây hoạt động trong bộ máy cai trị của nguỵ quân, nguỵ quyền và đảng phái phản động, có nhà bị chính quyền địa phương quản lý theo chính sách... 2.2. Chủ nhà đi tham gia cách mạng, do yêu cầu công tác phải vắng mặt ở địa phương, nhà cửa bị chính quyền địa phương quản lý theo diện “nhà vắng chủ”. Đến nay, đã được Chủ tịch UBND tỉnh xác nhận nguyên nhân của nhà vắng mặt đúng với lý do nêu ở trên”...
Trường hợp luật sư - nhà cách mạng Trịnh Đình Thảo, vì tham gia cách mạng, bị chính quyền Sài Gòn tuyên án tử hình, tịch thu nhà cửa... Ông Thảo phải thoát ly ra vùng giải phóng hoạt động, góp công sức lớn vào sự nghiệp giải phóng miền Nam, thống nhất đất nước. Lẽ ra, căn nhà 192 NKKN thuộc chủ quyền hợp pháp của ông Trịnh Đình Thảo, UBND TPHCM phải xem xét thuộc “trường hợp đặc biệt” để trả lại, như các quy định trên...
Song trái lại, UBND TPHCM trong suốt thời gian qua đã chưa xem xét thấu đáo chỉ đạo của các vị lãnh đạo Đảng, Chính phủ, không xem xét, giải quyết “có tình, có lý” để trả lại nhà cho luật sư Trịnh Đình Thảo.
