- Chẳng phải đến bây giờ y học tiên tiến mới biết chuyện biến chứng, từ xa xưa các cụ đã biết dù chỉ qua kinh nghiệm dân gian nên khi trẻ con bị quai bị phải nghỉ học và nằm nghỉ tại nhà, cấm không cho chạy nhảy chơi đùa.
- Nhưng cháu vẫn thắc mắc tại sao bệnh chỉ là viêm tuyến nước bọt do virus mà lại chạy xuống tận dưới bìu tấn công vào tinh hoàn.
- Khi bị quai bị, không chỉ tuyến nước bọt mà toàn thân đều nhiễm bệnh, do nhiều loại virus khác nhau mà phản ứng của cơ thể khác nhau; nếu bị đúng virus quai bị (Rubulavirus) thì biểu hiện quai bị điển hình. Khi bị viêm tuyến nước bọt do các loại virus khác như: cytomegalovirus, virus á cúm type 1 và 3, virus cúm, coxsackievirus, enterovirus… sẽ gây suy giảm miễn dịch toàn thân có biến chứng khác nhau như : viêm khớp, viêm khớp xương hàm, viêm cơ tim, viêm cầu thận, viêm buồng trứng… Cũng giống như một số bệnh khác, ví dụ viêm khớp dạng thấp khớp ở trẻ vị thành niên nhưng lại có biến chứng tấn công vào nội mạc tim gây bệnh hẹp, hở, vôi hóa van tim, quai bị cũng gây bệnh ở tuyến nước bọt nhưng lại biến chứng viêm tinh hoàn. Điều này được cắt nghĩa do đặc điểm tương tự nhau của cấu trúc mô, cấu trúc cơ chế hệ miễn dịch còn chưa được y học khám phá đầy đủ.
Cơ sở y học chắc chắn về biến chứng tinh hoàn là do tinh hoàn chỉ hoạt động bình thường ở nhiệt độ 350C (thấp hơn thân nhiệt 2 độ), tinh hoàn được bảo vệ trong da bìu có cấu tạo đặc biệt đến 7 lớp để bảo vệ an toàn khỏi các tác nhân bên ngoài, lại vừa đảm bảo chức năng điều nhiệt. Khi bị quai bị, nhiệt độ cơ thể tăng, lượng máu xuống bìu nhiều hơn gây nóng tại chỗ. Nếu không nghỉ ngơi tuyệt đối, mọi hoạt động thể lực đều gây xuống máu ứ máu vùng tinh hoàn gây tăng nhiệt độ cưỡng bức, tăng phản ứng viêm làm trầm trọng hơn điều kiện bất lợi do nóng và ảnh hưởng đến chức năng sinh tinh của tinh hoàn. Ở tuổi trẻ em, khi chức năng sinh dục chưa khởi động, biến chứng viêm tinh hoàn do quai bị ít nguy cơ hơn người lớn cũng là do nguyên nhân tinh hoàn đang thời kỳ không phải làm việc, ít bị bội nhiễm virus vi khuẩn khác nên chỉ cần cho trẻ nghỉ học khoảng 9 ngày, không cho vận động mạnh là sẽ tự khỏi và có miễn dịch gần như suốt đời với Rubulavirus.
Đối với người lớn, khi phát hiện viêm vùng mang tai cần trước hết là nghỉ tại chỗ hạn chế tối đa đi lại, vận động, làm việc nặng; chỉ dùng thuốc kháng viêm giảm đau khi không chịu đựng được. Kiêng vận động là điều quan trọng nhất để tranh biến chứng tinh hoàn. Khi thấy triệu chứng đau tức, sưng đỏ tinh hoàn phải đi khám và điều trị ngay.
