Từ A - Z để lưu trữ TBG máu cuống rốn
Người ta biết rằng TBG có nhiều trong tủy xương, máu ngoại vi. Và gần đây cuống rốn được coi là nơi lưu trữ nhiều TBG nhất. Việc lấy và lưu trữ lại không gây đau đớn cho người được lấy như khi lấy trong tủy xương hay thậm chí trong máu.
Để có thể sử dụng, cần tìm được tế bào gốc có tương đồng miễn dịch với bệnh nhân cần ghép thì mới có thể hiến hành ghép. Nếu người nhận và cho là ruột thịt, thân thích thì khả năng tương thích cao, nhưng không phải bệnh nhân nào cần cũng thuận lợi được như vậy. Do đó, việc thành lập một ngân hàng lưu trữ tế bào gốc từ máu cuống rốn đã được Viện HH & TM TƯ quyết tâm thực hiện.
Hiện nay là giai đoạn tích lũy cho ngân hàng TBG máu cuống rốn. Theo dự kiến, Viện HH & TM TƯ năm đầu tiên sẽ lưu trữ được 500 mẫu, và hàng năm tăng lên 1.000 - 1.500 mẫu, duy trì đều đặn đến mức trữ đạt 5.000 mẫu. Lúc đó “tài khoản” ngân hàng TBG máu cuống rốn được coi là cân bằng, thời gian sau tiếp tục bổ sung.
TS Trần Ngọc Quế – Phó Giám đốc Trung tâm tế bào gốc, Viện HH & TM TƯ - cho biết: Khi chữa bệnh máu, ghép TBG từ dây rốn đòi hỏi ít hơn 4/6 yếu tố phù hợp ghép. Trong khi đó, nếu sử dụng TBG từ máu ngoại vi, tủy xương tỉ lệ phù hợp đòi hỏi 6/6 yếu tố, khả năng tìm kiếm được người phù hợp cao như thế rất thấp. Trong khi đó, bình thường bánh rau dây rốn của sản phụ thường bị bỏ đi. Tại sao không lấy về tách chiết, lưu trữ và sử dụng cho điều trị.
Nhưng ở VN chưa phát triển mạnh vấn đề này thì thực sự chưa có một chương trình quốc gia về TBG. Những người có nhu cầu gửi ở các ngân hàng TBG đều phải theo quy định chi phí của ngân hàng đó. Người đăng ký lưu giữ TBG mất hàng chục triệu đồng, các chi phí gồm xét nghiệm mẫu, tách chiết và bảo quản trong nhiệt độ lạnh theo yêu cầu.
Mỗi ngày ở BV Phụ sản Hà Nội, có thể có hàng trăm ca sinh. Nhưng trong chương trình đang phối hợp với BV Phụ sản HN, Viện chỉ lấy 4 - 5 mẫu/ngày. Ngoài việc các bà mẹ đồng ý gửi mẫu, không mắc các bệnh di truyền, khi sinh con không sốt, không bị nhiễm trùng, nhau thai còn phải thỏa mãn điều kiện thể tích trên 60ml (thì số lượng TBG trong đó cao).
Các mẫu cuống rốn này được làm các xét nghiệm cơ bản như đo số lượng tế bào có nhân (bạch cầu), kiểm tra xem có bệnh lý huyết sắc tố (thalassemia..) hay không rồi mới đưa vào tiếp tục xử lý, tách chiết và lưu trữ đông lạnh ở nhiệt độ âm 196 độ C. Các mẫu được đưa vào lưu trữ đều được thông báo với bà mẹ để sau này, nếu họ cần dùng, có thể liên hệ với ngân hàng TBG. Hiện nay, Viện HH & TM TƯ chưa thu phí với việc lưu trữ này. Người sử dụng chỉ phải chi trả các chi phí kỹ thuật.
Th.S Quế cho biết: “Hiện nay, Viện mới thực hiện việc lưu trữ TBG cuống rốn trong hợp tác với BV Phụ sản Hà Nội mà chưa thực hiện được theo nhu cầu của người dân ngoài cộng đồng nói riêng. Vì việc lấy mẫu nhau thai phải được thực hiện trong quá trình xổ bánh rau, chậm nhất là 10 phút sau để đảm bảo yêu cầu kỹ thuật. Nếu nhận lưu trữ theo yêu cầu mà người mẹ không sinh ở BV Phụ sản Hà Nội, Viện khó có thể có đủ nhân lực “theo” từng trường hợp, nhất là khi các sản phụ sinh thường, họ có thể trở dạ bất cứ thời gian nào trong ngày, không theo ngày dự kiến.
Thế nên, số gửi dịch vụ như thế không nhiều. Bởi những trường hợp gia đình quyết tâm gửi mẫu thì chi phí sẽ cao hơn. Quy trình gửi theo hình thức dịch vụ là gia đình mang hồ sơ quản lý thai nghén đến đăng ký tại Viện HH & TM TƯ. Sản phụ được làm xét nghiệm loại trừ virus viêm gan C và CMV. Trước khi sinh dự kiến khoảng 2h, gia đình báo cho Viện để có người đến túc trực lấy. Chi phí lưu trữ năm đầu tiên hơn 25 triệu, các năm sau là 2,5 triệu/năm, mẫu TBG cuống rốn sẽ được bảo quản 18 năm. Hiện nay, trên thế giới mới bảo quản trong thời gian tối đa như vậy, chưa có quy trình dài hơn. Sau này, khi có những cập nhật về việc bảo quản TBG, Viện sẽ thực hiện tiếp.
Khi cần, giá mua là bao nhiêu?
Khi có nhu cầu sử dụng mẫu TBG, chi phí mua được trên thế giới khoảng 50.000USD/mẫu. Tại Đài Loan, Trung Quốc cũng khoảng 25.000USD/mẫu. Trong khi đó, ở Việt Nam, tính toán sẽ chỉ khoảng 7.000 - 8.000 USD/mẫu. Bởi không phải sẽ sử dụng được 100% mẫu lưu trữ, có khi chỉ là 3 - 4%. Trong ngân hàng TBG, phải chọn lực mẫu có khả năng phù hợp cao nhất mới có thể sử dụng được cho một người bệnh.
