Từ điển chính tả sai bét
Mới đây, cuốn “Từ điển chính tả” của NXB Thanh Niên dành cho học sinh bị phụ huynh và thầy cô giáo phát hiện có những sai sót cơ bản trong nhiều từ thông dụng. Nhiều người nêu ra những lỗi lạ lùng như: “Xác suất” thành “sác xuất” và cả “xác xuất”, “truyện cổ tích” lại trở thành “chuyện cổ tích”, “xớn xa xớn xác” thành “sớn sa sớn sác”, “xác cứ” thành “sác cứ”, “xạc một trận” thành “sạc một trận”, “chạnh lòng” thành “trạnh lòng”, “chưng hửng” thành “trưng hửng”, “rười rượi” thành “dười dượi”, “rượt đuổi” thành “dượt đuổi”, “chuyền bóng” thành “truyền bóng”... Nghĩa là cuốn từ điển này “chấp nhận” tất cả mọi “phương án” phát âm sai đều thành... đúng.
Cuốn sách được in và nộp lưu chiểu từ năm 2011, sau đó in lại vào năm 2012, đến nay mới bị phát hiện ra là từ điển rác. Theo đó, sách được in 1.000 cuốn, do Công ty cổ phần sách Nhân Dân làm bìa và sửa bản in, biên tập viên Nguyễn Quang - Minh Trí, nhóm tác giả là “Ban biên soạn từ điển Vietnambook”.
Đáng ra, các nhà làm từ điển cần đưa ra cách phát âm và cách viết chuẩn cho người đọc, thì đằng này lại chấp nhận mọi trường hợp phát âm sai theo giọng Bắc - Trung - Nam, khiến người đọc hoang mang, đâm ra bàn cãi. Thay vì để người đọc viết đúng, nói đúng, từ điển lại khiến người ta lạc giữa “mê hồn trận” các từ sai; thêm việc sắp xếp thiếu khoa học, bạ đâu ráp vào đấy, nên muốn dùng từ điển kiểu này có lẽ phải cần có một đầu óc “siêu đẳng” may ra mới hiểu được. Có thể nói, đây là một công trình từ điển ẩu tả và tùy tiện. Ngay cả đến tên người chịu trách nhiệm xuất bản là ông Mai Thời Chính, người biên tập cũng “quên” không viết hoa.
Nhiều người đặt vấn đề, điều gì sẽ xảy ra khi các em học sinh tiểu học hình thành thói quen sai ngay từ khi bắt đầu sử dụng tiếng mẹ đẻ?
Trước đây, khi phát hành từ điển rác, NXB Trẻ đã phải thừa nhận sai sót trước độc giả và cuốn sách đã bị Cục Xuất bản thu hồi và tiêu hủy. Vậy trong trường hợp này, liệu NXB Thanh Niên có xin lỗi độc giả, đồng thời tự thu hồi sách để sửa những lỗi cơ bản nói trên?
Nên có cuộc tổng kiểm tra từ điển
Còn nhớ vào năm 2014, NXB Đồng Nai từng bị thu hồi 8 cuốn “Từ điển tiếng Việt” vì phạm vào lỗi sách rác với những giải thích “ngây ngô”. Khỏi phải nói, báo chí đã tốn giấy mực như thế nào để liệt kê ra những lỗi sơ đẳng nhưng kinh khủng của 8 cuốn từ điển dành cho học sinh từ lớp 1 đến lớp 5. Trong đó có 6 cuốn bị thu hồi vì in sai nội dung được duyệt. Bản thân NXB cũng bị phạt 15 triệu đồng. Tuy nhiên, 6 tháng sau khi phát hành, các cuốn từ điển nói trên mới bị phát hiện, thì thử hỏi có bao nhiêu học sinh đã mua phải sách rác đó về học và thậm chí không biết những cuốn sách ấy đã bị thu hồi?
Tương tự, cuốn “Từ điển Từ và Ngữ Việt Nam” do GS Nguyễn Lân biên soạn, hồi năm 2004 cũng đã từng hứng chịu “búa rìu” của dư luận khi bị phát hiện trong sách có tới… hàng trăm lỗi. Hay “Từ điển tiếng Việt” (Kim Danh - Ngọc Hằng, NXB Từ điển Bách khoa) là một ví dụ cho kiểu biên soạn xào xáo, sao chép từ các cuốn từ điển khác, chép luôn cả cái sai, do chính nhà nghiên cứu phát hiện ra.
Cho đến nay, khi bước vào nhà sách, các bậc phụ huynh và học sinh vẫn bị ngợp trong một “rừng” từ điển tiếng Việt, mà trong số đó có không ít cuốn xào xáo lại hoặc cóp chỗ này chỗ kia một tý, làm thành một “công trình” không ra ngô ra khoai. Thậm chí, cách giải thích ngây ngô kiểu “đền là chỗ vua ở”, “chúa rừng là con cọp, nhà nho là thi sĩ” đã trở thành “giai thoại” trong giới làm từ điển khi nói về loại sách rác này.
Nếu như trước đây, ở Việt Nam chỉ có 2 NXB chuyên trách làm từ điển (NXB Khoa học Xã hội và NXB Khoa học Kỹ thuật), thì nay NXB nào cũng có thể làm, miễn là xin được giấy phép. Thế cho nên, lâu lâu vẫn có những trường hợp từ điển rác bị phát hiện, còn nếu không ai “chỉ mặt”, những cuốn sách nguy hại vô cùng cho tiếng Việt đó vẫn sẽ nằm yên trên kệ sách thư viện, đi vào các giảng đường, ăn sâu vào tâm trí của nhiều thế hệ học sinh. Thiết nghĩ, để tránh ảnh hưởng xấu của các loại từ điển rác, Cục Xuất bản nên kiểm tra kỹ hơn bản thảo từ điển cũng như rà soát lại việc cấp phép và phát hành loại sách này. Sau khi tiêu hủy sách rác, cũng nên kiểm tra trên thị trường, tránh trường hợp NXB nói đã thu hồi mà sách vẫn cứ được bày bán ngang nhiên…
