“Tôi bất ngờ với kết quả này, đặc biệt là thông tin có tới 85% cha mẹ học sinh (trong số 6.000 người được khảo sát) bày tỏ quan điểm ủng hộ mô hình VNEN. Trong khi đó, tại Nghệ An - Hà Tĩnh, là những địa phương tôi làm việc, thì tỉ lệ đó đảo ngược, thậm chí chỉ có một vài phụ huynh ủng hộ”.
Theo thầy Lê Văn Vỵ, mô hình VNEN là một phương pháp giáo dục mới, có cả mặt tích cực và tiêu cực, cần những điều kiện nhất định để bảo đảm thành công. Tuy nhiên, quá trình triển khai dự án, các đối tượng liên quan, kể cả nhà quản lý, đã không được khuyến cáo; tất cả đều bị động. Ví dụ, muốn triển khai VNEN, trước hết phải bảo đảm điều kiện về đội ngũ quản lý, giáo viên, cơ sở vật chất, sĩ số, tâm thế phụ huynh học sinh, sự phối hợp với gia đình…Nhưng dự án triển khai ồ ạt, theo kiểu phân bổ chỉ tiêu, không kèm theo các điều kiện, tiêu chuẩn thực hiện”.
Thầy Ninh Viết Tăng - Hiệu trưởng Trường THCS Hưng Dũng, TP.Vinh - đã tiết lộ những sự thật bất ngờ. Đó là quá trình triển khai VNEN, trường không tự nguyện đăng ký, mà được cấp trên giao phải thực hiện. Thấy còn nhiều khó khăn, trường nhiều lần xin hoãn, lùi thời gian áp dụng, nhưng không được chấp nhận. Đó cũng là tình trạng chung cho tất cả các trường khác, trên địa bàn cả nước, đều do cấp trên “chọn” chứ không phải các trường tự nguyện.
Đối với phụ huynh, học sinh, tất cả đều không được thông tin, trước khi dự án áp dụng. “Con tôi đang học lớp 1 theo mô hình truyền thống, đến lớp 2 nghe nói học theo mô hình “nen” (VNEN-PV) gì đó, không được nhà trường hỏi ý kiến. Đến khi nhiều phụ huynh thấy con em càng ngày học càng yếu, mới tìm cách đề nghị bỏ VNEN”, chị Hoàng Thị Thu - phụ huynh Trường Tiểu học Nguyễn Trãi (TP.Vinh, Nghệ An) - cho hay. Vào năm 2016, hàng trăm phụ huynh trường này tụ tập, yêu cầu bỏ VNEN, và đã được đáp ứng. Đầu năm 2017-2018, phụ huynh Trường THCS Hưng Dũng cũng kiến nghị tương tự, và VNEN đã được bãi bỏ.
Tại Hà Tĩnh, năm 2016, UBND tỉnh đã dừng triển khai đại trà VNEN. Sau khi khảo sát, tỉnh quyết định dừng VNEN bậc THCS; bậc Tiểu học sau khi rà soát, lấy ý kiến phụ huynh, cũng đã dừng hẳn. Đáng chú ý là nhiều địa phương, nhiều trường không đủ điều kiện về cơ sở vật chất, sĩ số, đội ngũ… vẫn triển khai VNEN. Tại Nghệ An, nếu tiến hành bỏ phiếu lấy ý kiến phụ huynh, chắc chắn VNEN cũng sẽ bãi bỏ. Tỉ lệ phụ huynh ủng hộ VNEN theo công bố của WB, hoàn toàn trái ngược với thực tế tại nhiều địa phương.
Một cán bộ quản lý giáo dục ở Nghệ An phân tích: “VNEN là một chương trình thí điểm, thử nghiệm, nên bên cạnh các yếu tố tích cực, tiềm ẩn những nguy cơ rủi ro. Vì vậy, cần được khuyến cáo một cách đầy đủ, có sự tự nguyện của các đối tượng tham gia, đặc biệt là phụ huynh học sinh; triển khai thận trọng ở quy mô nhỏ. Nhưng thực tế, tất cả các nguyên tắc nói trên đều bị vi phạm, dẫn tới sự “vỡ trận” của mô hình này. Hiện tượng này cho thấy bệnh thành tích và tính chất áp đặt, thiếu dân chủ trong giáo dục ở một số nơi còn nặng nề”.
