“Ma trận” các khoản thu
Theo đó, trong năm học 2017 - 2018, có 3 khoản thu theo quy định: Học phí, tiền trông giữ xe học sinh phổ thông và tiền bảo hiểm y tế.
2 khoản thu “đóng góp tự nguyện”: Xã hội hóa giáo dục và và kinh phí hoạt động của Ban đại diện cha mẹ học sinh. Việc huy động và tiếp nhận các khoản đóng góp phải quán triệt nguyên tắc tự nguyện và sử dụng đúng mục đích.
Ngoài ra, còn các khoản “đóng góp thỏa thuận”, gồm tiền học thêm; tiền dạy học 2 buổi/ngày, bán trú tại các trường tiểu học; nuôi dưỡng, chăm sóc trẻ vào các ngày nghỉ trong các trường mầm non công lập; bán trú; tiền nước uống; dạy nghề phổ thông; giáo dục kỹ năng sống; giáo dục ngoài giờ chính khóa.
Chấn chỉnh… thiếu quyết liệt
Sở GD-ĐT Nghệ An yêu cầu các đơn vị cần thực hiện nghiêm túc công văn của Sở và của Bộ GD-ĐT. Các khoản thu tự nguyện, thỏa thuận không được thực hiện khi không được sự đồng thuận của phụ huynh, không được thu các khoản thu trái với văn văn bản đã hướng dẫn và kiên quyết xử lý kỷ luật nghiêm đối với tập thể, cá nhân sai phạm.
Trong quá trình triển khai, các địa phương thông báo công khai địa chỉ liên hệ (điện thoại, thư điện tử, địa chỉ tiếp nhận) của các cơ quan thanh tra nhà nước cấp huyện, thanh tra Sở GD-ĐT và các cơ quan chức năng khác có thẩm quyền tiếp nhận phản ánh các hiện tượng bị ép buộc đóng góp khoản thu.
Đó là những động thái nhằm ngăn chặn tình trạng lạm thu. Tuy nhiên, cách chỉ đạo của Sở GD-ĐT Nghệ An vẫn chưa quyết liệt, chưa triệt để.
Hiện nay hầu hết các trường đều đã có website (nếu chưa có, thì cần xem lại tiêu chí ứng dụng công nghệ thông tin của các trường này). Một số trường đã áp dụng công nghệ nhắn tin đến số điện thoại phụ huynh đăng ký.
Tuy nhiên, Sở GD-ĐT Nghệ An không yêu cầu các trường công khai các khoản thu, chi lên website để người học, phụ huynh và nhân dân giám sát.
Mặt khác, Sở GD-ĐT cũng không bắt buộc các trường phải có công khai các khoản thu chi của năm học trước bằng văn bản, gửi cho tất cả các phụ huynh; đồng thời xin ý kiến phụ huynh về các khoản thu trong năm học tới.
Hiện nay, rất nhiều trường tìm mọi cách “lách luật” về công khai tài chính. Họ thực hiện bằng cách đọc qua cho phụ huynh tại hội nghị. Các khoản thu đầu năm, cũng chỉ đọc cho phụ huynh, hoặc viết lên bảng rồi xóa.
Hoặc hiệu trưởng chỉ làm việc, thống nhất với Ban đại diện phụ huynh, chứ không thông qua, lấy ý kiến toàn thể phụ huynh.
Nếu chỉ yêu cầu công khai kiểu nửa vời, thì lạm thu vẫn sẽ tiếp tục diễn ra.
