Tản mạn: Dầu cao “Sao vàng”

Đỗ Phấn |

Không thể ngờ hộp dầu cao Sao vàng bé nhỏ giá bán chỉ có 2 hào trên toàn miền Bắc trước ngày thống nhất đất nước lại là mặt hàng dược phẩm đầu tiên (và hình như là duy nhất) được xuất khẩu khá mạnh trên thị trường Đông Âu. Có năm lên đến vài chục triệu hộp.
Những năm đầu thập kỷ 1960 Hà Nội vẫn còn phải dùng nhiều loại dầu cao nhập khẩu từ Trung Quốc, Myanmar, Singapore. Dầu cao mang nhãn hiệu “Con hổ” được đóng trong những hộp sắt tây nhỏ bằng khuy áo đại cán sơn đỏ vẽ hình đầu con hổ. Dầu cao Myanmar được gọi là dầu Cù Là (người Việt miền Nam gọi nước Myanmar là nước Cù Là - An Chi).
Khoảng 1969, Xí nghiệp dược phẩm trung ương 3 đã nghiên cứu chế tạo thành công hộp dầu cao đặt tên là Sao vàng. Dầu cao Sao vàng vẫn đóng trong chiếc hộp sắt tây sơn đỏ nhỏ như dầu cao nhập ngoại có hình vẽ ngôi sao vàng năm cánh chính giữa. Nó chỉ khác dầu cao “Con hổ” ở chỗ hình như ít hương liệu hơn mà thôi. Tính năng sử dụng không hề khác.
Vật dụng quen thuộc ấy có mặt trong tất cả mọi gia đình. Trong hành trang cán bộ đi công tác và trong ba lô anh bộ đội đi chiến trường. Chiếc hộp sắt tây do Việt Nam tự chế tạo lúc ấy còn thô ráp, khó mở. Người lớn dạy trẻ con mở bằng cách thả rơi nó xuống nền gạch nhiều lần. Chất dầu trong hộp cũng đặc hơn dầu nhập ngoại. Dùng khá lâu hết và an toàn hơn khi trời nóng không bị chảy.
Trong thời chiến, thuốc men cực kỳ thiếu thốn, hộp dầu cao Sao vàng dùng để chữa khá nhiều bệnh và hiệu quả không ngờ. Từ nhức đầu sổ mũi, say nắng, ho cho đến bôi ngoài những vết thương bầm tím tụ máu, vết muỗi đốt và bôi lên bụng khi có những triệu chứng ăn khó tiêu. Thực ra dầu cao trong nhiều trường hợp chỉ là liệu pháp tâm lí mà không có cơ sở khoa học của việc chữa trị. Thế nhưng liệu pháp tâm lý cũng được y học công nhận từ lâu rồi.
Những trường hợp khẩn cấp nếu không thể ra chợ mua nắm lá xông vẫn có thể dùng nó cho vào nồi nước xông sử dụng bình thường để chống cảm cúm. Những người đi rừng còn có thể dùng nó để chống muỗi, vắt rất hiệu nghiệm. Hộp dầu cao Sao vàng đã từng là món quà các thiếu nữ tặng chàng trai của mình trước khi vào chiến trường. Có anh lính còn giữ nó trong balô cho đến tận ngày giải phóng. Những kỷ niệm có mùi vị nồng nàn như thế thường được dùng rất dè sẻn chỉ cho riêng mình.
Dầu cao Sao vàng có bán tự do ở tất cả các hiệu thuốc trong thành phố. Gánh hàng xén chợ quê nào cũng có. Trên tàu xe đường dài mỗi khi xuất bến đều có những người bán dạo mang lên chào mời. Tàu xe ngày chiến tranh thường nhồi khách đến chật cứng. Hộp dầu cao làm nhiệm vụ xoa thái dương và gáy cổ cho những người say xe khá công hiệu. Nhưng cũng có nỗi phiền. Trong xe chỉ vài người xoa dầu là toàn bộ hành khách bị ám mùi. Rất may ngày ấy tàu xe hầu như không có cửa kính. Mùi dầu thoát ra bên ngoài cũng không gây khó chịu lắm cho những người đồng hành. Những anh chị em đi du học nước ngoài còn có thể mua dầu cao Sao vàng mang theo làm quà hoặc bán lại. Người xứ nhiệt đới sang trời Tây tuyết trắng không thể thiếu hộp dầu cao Sao vàng chống rét.
Ngày thống nhất đất nước mới biết rằng ở nửa kia tổ quốc cũng rất thịnh hành các loại dầu xoa bóp. Chỉ có điều nó luôn là dầu loãng đựng trong lọ thủy tinh. Thứ này trước ở miền Bắc cũng có nhưng không tiện lắm cho người mang đi xa nên ít ai dùng. Ngồi trên tàu xe sau giải phóng thấy ai lôi hộp dầu cao Sao vàng ra dùng có thể đoán chắc đó là người miền Bắc vừa vào. Chẳng hiểu sao người miền Nam không mấy ưa chuộng hộp dầu cao này. Rất có thể khứu giác của con người đã vô tình được đào tạo để chỉ có nhu cầu với những mùi quen thuộc.
Dầu cao các loại cả dạng nước và đặc bây giờ có đến hàng trăm nhãn hiệu. Bà con đi du lịch vài nước Đông Nam Á Thái Lan, Singapore, Malaisia... vẫn thường mua về làm quà. Chủ yếu là loại dầu nước đóng lọ thủy tinh với thiết kế bao bì khá đẹp. Thật ngạc nhiên giờ đây người ta ít ai còn dùng dầu cao nữa. Cao Sao vàng cũng không phải ngoại lệ. Khi đã có sẵn nhiều thứ thuốc men, hộp dầu cao không còn là lựa chọn để chữa bệnh. Khi đã có khá nhiều loại dầu và nước hoa dùng cho việc thơm tho, người ta cũng rất đắn đo khi dùng dầu cao ở chỗ đông người. Rất có thể nó sẽ làm cho những người xung quanh cảm thấy khó chịu. Vài người còn không ngần ngại bày tỏ thái độ với những người sực nức mùi dầu cao trên tàu trên xe.
Người ta hiện vẫn thi đua dùng rất nhiều thực phẩm chức năng dù biết rằng chính nó nhiều khi cũng chỉ là liệu pháp tâm lý. Kệ thôi. Một lúc nào đó cũng sẽ giống như hộp dầu cao Sao vàng. Nó sẽ trở thành kỷ niệm của một thời gian lao nhưng đầy lạc quan tin tưởng.
6-2017
Đỗ Phấn
TIN LIÊN QUAN

Tản mạn: Vàng da một thuở

HOÀNG VĂN MINH |

Trai trẻ của tôi, thời của những cuồng vọng và buồn vui không âu lo, không trách nhiệm ràng buộc, một quãng năm tháng rất dài đã bị mắc kẹt vào chốn đó tưởng chừng không thể nào dứt ra được. Da Vàng!

Tản mạn: Cây trên phố và phố trên cây

Đỗ Phấn |

Đã nói đến cây ở phố thì dĩ nhiên là cây trồng có chọn lọc. Cây mọc tự nhiên trong thành phố có lẽ chỉ vài cây si, cây bồ đề ban đầu mọc kí sinh trên những cây khác. Sau đó dần tiêu diệt cây chủ để thế chỗ. Hà Nội là nơi trồng khá nhiều loại cây đặc biệt không có mặt trong rừng tự nhiên của Việt Nam. Và việc lựa chọn cây trồng cũng biến đổi theo hướng thời thượng trong từng giai đoạn.

Tản mạn: Cây trên phố và phố trên cây

Đỗ Phấn |

Đã nói đến cây ở phố thì dĩ nhiên là cây trồng có chọn lọc. Cây mọc tự nhiên trong thành phố có lẽ chỉ vài cây si, cây bồ đề ban đầu mọc kí sinh trên những cây khác. Sau đó dần tiêu diệt cây chủ để thế chỗ. Hà Nội là nơi trồng khá nhiều loại cây đặc biệt không có mặt trong rừng tự nhiên của Việt Nam. Và việc lựa chọn cây trồng cũng biến đổi theo hướng thời thượng trong từng giai đoạn.

Tản mạn: Tháng năm trùng điệp

Ngô Mai Phong |

Chẳng có lý do gì. Tự dưng ký ức như chiếc bè cứ thế mang mình đi... Tòa soạn chuyển về tòa nhà mới gần ngoại ô. Từ Đông Bắc lên họp. Đồng nghiệp hầu hết là người trẻ lạ, mình cũng thành lính lạ.

Tổng Liên đoàn Lao động Việt Nam đã có nhiều giải pháp hỗ trợ người lao động mất việc

PHƯƠNG NGÂN - CHÂN PHÚC |

TPHCM - Tại LĐLĐ quận Bình Thạnh, sáng ngày 17.1, ông Trần Thanh Hải - Phó Chủ tịch Thường trực Tổng LĐLĐ Việt Nam đã đến thăm, động viên và trao quà Tết cho người lao động có hoàn cảnh khó khăn đang làm việc trên địa bàn. Đồng thời, ông Trần Thanh Hải cũng đã thông tin một số giải pháp nhằm hỗ trợ người lao động bị mất việc, giảm việc.

Ông Park Hang-seo dặn dò cầu thủ tuyển Việt Nam trong ngày chia tay

AN NGUYÊN |

Kết thúc AFF Cup 2022, huấn luyện viên Park Hang-seo đã nói lời cuối cùng trên cương vị huấn luyện viên trưởng và bày tỏ tình cảm của mình với các cầu thủ tuyển Việt Nam.

Rung lắc thượng tầng tại Eximbank: Thập kỷ rối ren chưa kết thúc

Đức Mạnh |

Cơ cấu thượng tầng tại Ngân hàng Eximbank đã có nhiều biến động mạnh. Cổ đông ngoại gắn bó 16 năm đã chuyển nhà, thế chân bởi nhân tố bí ẩn liên quan đến Tập đoàn Bamboo Capital.

Cha đẻ của mèo AI mà cư dân mạng nhầm tưởng ở Ninh Thuận lên tiếng

Hữu Long |

Nguyễn Lê Thái Nguyên vẽ mèo Tết bằng công nghệ AI rồi chia sẻ lên trang cá nhân. Những hình ảnh tuyệt đẹp về mèo nhận được vô số lời khen từ nhiều người bạn. Có không ít người đến nay vẫn nhầm lẫn đây là mèo Tết có nguồn gốc từ Ninh Thuận.

Tản mạn: Vàng da một thuở

HOÀNG VĂN MINH |

Trai trẻ của tôi, thời của những cuồng vọng và buồn vui không âu lo, không trách nhiệm ràng buộc, một quãng năm tháng rất dài đã bị mắc kẹt vào chốn đó tưởng chừng không thể nào dứt ra được. Da Vàng!

Tản mạn: Cây trên phố và phố trên cây

Đỗ Phấn |

Đã nói đến cây ở phố thì dĩ nhiên là cây trồng có chọn lọc. Cây mọc tự nhiên trong thành phố có lẽ chỉ vài cây si, cây bồ đề ban đầu mọc kí sinh trên những cây khác. Sau đó dần tiêu diệt cây chủ để thế chỗ. Hà Nội là nơi trồng khá nhiều loại cây đặc biệt không có mặt trong rừng tự nhiên của Việt Nam. Và việc lựa chọn cây trồng cũng biến đổi theo hướng thời thượng trong từng giai đoạn.

Tản mạn: Cây trên phố và phố trên cây

Đỗ Phấn |

Đã nói đến cây ở phố thì dĩ nhiên là cây trồng có chọn lọc. Cây mọc tự nhiên trong thành phố có lẽ chỉ vài cây si, cây bồ đề ban đầu mọc kí sinh trên những cây khác. Sau đó dần tiêu diệt cây chủ để thế chỗ. Hà Nội là nơi trồng khá nhiều loại cây đặc biệt không có mặt trong rừng tự nhiên của Việt Nam. Và việc lựa chọn cây trồng cũng biến đổi theo hướng thời thượng trong từng giai đoạn.

Tản mạn: Tháng năm trùng điệp

Ngô Mai Phong |

Chẳng có lý do gì. Tự dưng ký ức như chiếc bè cứ thế mang mình đi... Tòa soạn chuyển về tòa nhà mới gần ngoại ô. Từ Đông Bắc lên họp. Đồng nghiệp hầu hết là người trẻ lạ, mình cũng thành lính lạ.